De eerste afspraken tussen landen op de klimaattop zijn onduidelijk en zetten de deur open voor greenwashing, waarschuwt onderzoeker Sander Chan van de Radboud Universiteit. De universitair docent milieukunde maakt zich zorgen: met de afspraken over CO2-handel kunnen bedrijven en landen zich milieuvriendelijker voordoen dan ze daadwerkelijk zijn.
Landen willen dat er regels komen voor het handelen in koolstofkredieten, zogeheten carbon credits, waarmee uitstoot van broeikasgassen wordt gecompenseerd met bijvoorbeeld het planten van bomen ergens anders ter wereld. Dit is omstreden omdat in het verleden soms kredieten werden verkocht, waar geen bomen voor werden geplant.
„Strikte regels zijn noodzakelijk”, zegt Chan die de onderhandelingen op de COP29 volgt. „En die zijn er nu onvoldoende, met de afspraken zoals ze er liggen.” Zo kunnen carbon credits een soort vrijbrief worden voor oliebedrijven „om vooral door te pompen en te produceren, want ondertussen kunnen ze zeggen dat ze het compenseren”.
Bovendien is compensatie vaak vooral een papieren werkelijkheid, stelt hij. „Een ton aan CO2-uitstoot van fossiele brandstoffen is niet hetzelfde als een ton CO2 in bomen of vegetatie”, benadrukt hij. Maar in de huidige afspraken lijken deze twee aan elkaar gelijkgesteld. „We rekenen ons rijk. Maar bomen leven niet honderdduizenden jaren en mogelijk bezwijken ze door de opwarmende wereld nog eerder. Dan vangen ze niet zoveel en zolang CO2 op als wordt berekend.”
Fraude is in de afgelopen jaren een probleem gebleken. In sommige gevallen worden ook bossen die al staan, verkocht als krediet. Dan presenteert een bedrijf het als een bos dat wordt beschermd, waardoor CO2-uitstoot wordt vermeden. „Dat ziet men dan als een vermindering van CO2-uitstoot, terwijl er in werkelijkheid niets verandert”, verzucht Chan.
Ook constateert Chan dat inheemse volkeren totaal niet zijn meegenomen in dit besluit. Kwalijk, want het zou zomaar kunnen dat sommige inheemse gemeenschappen de toegang tot hun land wordt ontzegd, vertelt hij.
Chan denkt dat met name Europa en de Verenigde Staten nog vlug afspraken willen, voordat Trump als nieuwe president mogelijk weer uit het Parijsakkoord stapt. „En met deze uitkomst kan Azerbeidzjan als gastland zeggen dat het een succesvolle COP was.”
Al met al ziet hij dat het met deze afspraken steeds belangrijker is om kritisch te zijn op claims die bedrijven maken. „Als er op je melkpak staat dat dit klimaatneutraal is, wat betekent dat dan?”