Veel mensen gaan gebukt onder een ongezond Godsbeeld. Dat kan komen door trauma’s, hiaten in de opvoeding of psychisch lijden. Om daar inzicht in te krijgen, is het nodig om goed te weten wat een gezond Godsbeeld is en hoe dat tot stand komt. Dat helpt om je naaste –of misschien wel jezelf– beter te begrijpen.

In de podcastserie ”Leven uit geloof”, een coproductie van de Hervormde Vrouwenbond en de Reformatorische Omroep, laat Hanneke Schaap de luisteraar in drie afleveringen vanuit de psychologie zien wat een persoonlijk Godsbeeld is. De andere afleveringen gaan over stille tijd en Bijbels gezonde zelfzorg.

Schaap is klinisch godsdienstpsycholoog en theoloog en dat merk je aan het niveau, de informatiedichtheid en de manier waarop ze zaken verwoordt. Tegelijkertijd brengt ze het onderwerp heel dichtbij. Ze nodigt je uit om pen en papier te pakken en te verwoorden hoe jij God ziet en wat je daarbij voelt. Met die voorzichtige, of juist onbevangen pennenvrucht onder handbereik moet het lukken om de hele uitzending door je Godsbeeld uit te werken en te toetsen.

De vorming van het Godsbeeld begint op de commode, aldus de godsdienstpsycholoog. Met de wijze waarop je je kind vasthoudt en geborgenheid geeft, draag je bij aan de manier waarop God in zijn leven gestalte krijgt. De rijke betekenis van Gods eeuwige armen (Deuteronomium 33:27) zegt je alleen wat als je zelf ooit ouderarmen hebt gevoeld.

Een aandoenlijk beeld, dat met me meereist en steeds weer boven komt op momenten dat ik ons jongste kind –een kleuter– op schoot trek of een aai over de bol geef. Zo leert een kind dus vanuit de praktijk wat het betekent als de Bijbel beeldend spreekt over Gods trouwe zorg. Een liefdevolle aanraking is niet alleen noodzakelijk voor gezonde hechting en de ontwikkeling van het zelfbeeld van het kind, maar reikt veel verder. Het is maar een van de vele lessen die Schaap de luisteraar meegeeft.

In iedere aflevering werkt Schaap een minder bekend Godsbeeld uit. In de eerste aflevering diept ze de naam El-Shaddai uit, God de Almachtige. Dat Hebreeuwse woord kan ook worden vertaald met borsten. Ze ziet een zogende moeder voor zich, die alles geeft wat een kind nodig heeft, gepaard gaande met een diepe geborgenheid. In een podcast die zich met name richt op vrouwen, is dit voorbeeld een schot in de roos.

„Met een peutergodsbeeld ben je niet opgewassen tegen alles wat je in het leven tegenkomt” - Hanneke Schaap, klinisch godsdienstpsycholoog

Een Godsbeeld vormt zich in de loop van het leven en is aan verandering onderhevig. Het is niet gezond en zelfs schadelijk als een volwassene nog steeds op peuterniveau zit. Met enerzijds een kinderlijk vertrouwen, maar ook de wil dat zo snel mogelijk aan zijn eisen wordt voldaan. Met een peutergodsbeeld ben je niet opgewassen tegen alles wat je in het leven tegenkomt, waarschuwt de godsdienstpsycholoog.

In de gebrokenheid van het leven kan voor korte of langere tijd zomaar een moeilijk Godsbeeld ontstaan. God blijft dezelfde, maar dat wordt op een andere manier ervaren. Dat vraagt om erkenning en een begripvolle houding in de naaste omgeving en in het pastoraat.

Zoek die erkenning in de Bijbel en stop zulke Godsbeelden niet weg, benadrukt Schaap. „De Bijbel heeft er taal voor. Denk aan Heman in Psalm 88 en aan Jeremia, voor wie God is geworden als een loerende beer. Sta eerst samen stil bij het moeilijke. Daarna is er misschien een mogelijkheid om de verwevenheid van Godsbeeld en zelfbeeld uit te pluizen.”

Moeilijke Godsbeelden ontstaan vaak bij een zwakke mentale gezondheid en deinen mee op de heftigheid van de omstandigheden. Mensen met persoonlijkheidsproblematiek worstelen vaak met een oordelend God. Wanneer er sprake is van depressie, gaat dat niet zelden gepaard met gevoelens van verlatenheid. Vaak, maar niet altijd. Die verrassende en bemoedigende voorbeelden klinken ook.

> www.vrouwtotvrouw.nl/podcasts/leven-uit-geloof