Geloof en geestelijke gezondheid zijn niet hetzelfde, maar wel onlosmakelijk met elkaar verbonden. Kennisinstituut christelijke ggz maakte er een serie videocolleges over, met als doel hulpverleners meer handvatten te geven. Ook anderen kunnen er hun voordeel mee doen.
Psychologen vinden het belangrijk om geloof en zingeving in de spreekkamer ter sprake te brengen, maar uit onderzoek blijkt dat slechts een klein deel dat echt doet, zegt klinisch godsdienstpsycholoog prof. dr. Hanneke Schaap-Jonker in het inleidend videocollege. Zij is rector van het Kennisinstituut christelijke ggz (geestelijke gezondheidszorg), een initiatief van De Hoop ggz en Eleos dat inzet op kennisoverdracht rond geloof en psychische klachten.
De makers richten zich niet alleen op het christelijk geloof, maar op zingeving in het algemeen. De cliënt laat zijn levensovertuiging niet in de wachtkamer achter, constateert Schaap nuchter. Psychische nood en ziekte rammelen aan de fundamenten van je bestaan en geloof en zingeving kunnen hierop een positieve, of juist negatieve, invloed hebben. Het kan een angstig persoon enorm helpen om alle nood en zorgen in het gebed aan God voor te leggen. De andere kant komt ook voor. Een straffend Godsbeeld kan klachten juist verergeren.
De video’s, die sinds vorige maand online staan, zijn bedoeld om hulpverleners meer kennis bij te brengen en dat is duidelijk te merken. Schaap behandelt de kijker echt als zodanig en schuwt vaktaal niet. Tegelijkertijd is het verhaal voor geïnteresseerde leken zeker te volgen en ook nuttig. Dat geldt met name voor mensen uit de directe omgeving, zoals familieleden of ambtsdragers, die meer willen begrijpen van hun naaste in nood.
Dat nut is nog groter bij de rollenspellen, die daadwerkelijk aangeven hoe een hulpverlener met zijn cliënt aan de slag gaat om die meer inzicht te geven in zijn problematiek en de weg te openen naar herstel. Met name het rollenspel tussen Sara en Allard Sierksma, als klinisch psycholoog werkzaam bij Eleos, is het waard genoemd te worden. Sara is een jonge vrouw die ondanks haar instabiele psychische gesteldheid besloot weer naar de kerk te gaan, met een paniekaanval tot gevolg.
Sierksma laat haar reflecteren op die gebeurtenis met behulp van de meerstoelentechniek, een veel toegepaste methode in de schematherapie. Dat is een effectieve vorm van psychotherapie die helpt de oorsprong van hardnekkige patronen te doorgronden en ze te doorbreken.
Op de verschillende stoelen ervaart Sara afwisselend wat haar bange en haar eenzame kant is en hoe ze altijd weer probeert haar gevoel uit te schakelen. Afsluitend volgt een terugblik op een stoel vanwaaruit ze als gezonde volwassene kijkt naar de gebeurtenis. De situatie is weliswaar nagespeeld, maar geeft levensecht weer hoe een verdrietig verleden en een verwrongen Godsbeeld zo veel impact kunnen hebben dat normaal functioneren in de kerkelijke gemeente niet mogelijk is.
Wie in de kerk zijn ogen en oren goed de kost geeft, moet onder ogen zien dat dit leed meer (jong)volwassenen treft dan je lief is. Het beeld dat hier wordt geschetst van een jonge vrouw en haar tirannieke vader, die predikant is, komt wat cliché over, maar geeft de worsteling die er kan zijn goed weer. Het rollenspel kan familieleden en ambtsdragers er (opnieuw) van doordringen dat de goedbedoelde aansporing om kerkbezoek gewoon maar weer te proberen begrijpelijk is, maar voor de persoon in kwestie geen haalbare kaart.
Sara gaat helemaal op in haar rol en dat maakt het confronterend om te zien hoe iemand verstrikt kan zitten in boosheid, ijver, verdriet en teleurstelling. Wie iets voelt en herkent van de last die een persoon met depressie of persoonlijkheidsstoornis met zich meedraagt, houdt de ogen tijdens het kijken niet droog. Goed om te zien dat een therapeutische sessie daar niet stopt, maar juist gericht is op reflectie en herstel.
Ook al kan een dergelijke videoserie de werkelijkheid nooit volledig weergeven, het is wel een bruikbare manier om de thematiek dichtbij te brengen. Godsdienst en zingeving uit de spreekkamer houden, staat hulp en herstel hoe dan ook in de weg, zoveel is na het kijken wel duidelijk. De gratis toegankelijke serie is een zinvol instrument en misschien zelfs een eyeopener voor hulpverleners, ongeacht hun levensovertuiging en die van hun cliënten. En een aanrader voor iedereen die de wereld van de geestelijke gezondheidszorg ook maar een beetje kent, of beter wil leren kennen.
Bekijk de videocolleges op kicg.nl.
