De fractie van GroenLinks-PvdA werkt aan een motie tegen het noodrecht, zo berichtten diverse media al begin vorige week. Het doel is helder: proberen om een meerderheid zich te laten uitspreken tegen de inzet van het paardenmiddel.

Voor de crisiswetgeving, die de regering na het activeren van het noodrecht door het parlement wil loodsen, is het kabinet vermoedelijk verzekerd van de steun van VVD, PVV en BBB in de Eerste Kamer. Die hebben samen dertig zetels, acht te weinig voor een meerderheid. Om de wet over de streep te trekken, zou de medewerking van 50PLUS, JA21, FvD en SGP volstaan.

Saillant detail: op 50PLUS na keerden die partijen zich in 2022 tegen het gebruik van het noodrecht waarmee de regering destijds de opvang van Oekraïense ontheemden in korte tijd wilde vlot trekken.  De SGP-fractie wees er destijds in schriftelijke vragen op dat „de inzet van het staatsnoodrecht beperkt moet blijven tot acute noodsituaties” en maakte daarbij de verwijzing naar oorlog en oorlogsgevaar.

Ordentelijk wetgevingsproces

Hoewel JA21 en FvD het gebruik van het noodrecht vermoedelijk nu wel steunen, heeft de SGP haar standpunt nog niet bepaald, zo bleek vorige week. SGP-senator Peter Schalk gaf in gesprek met het Reformatorisch Dagblad aan dat hij in ieder geval een deugdelijke motivering verwacht bij crisiswetgeving. „Ontbreekt die, dan stemmen we er natuurlijk niet mee in”, aldus Schalk die zei dat spoedwetgeving zijn voorkeur heeft.

„Inzet staatsnoodrecht moet beperkt blijven tot noodsituaties” - SGP Eerste Kamerfractie in 2022

Daarin zit de senator op dezelfde lijn als de Tweede Kamerfractie van SGP. Die stemde tijdens de Algemene Beschouwingen na Prinsjesdag in met een motie van GL-PvdA-leider Timmermans waarin de regering werd verzocht af te zien van het staatsnoodrecht en eventuele wijzigingen van de Vreemdelingenwet, zo nodig met spoed, „alleen via een ordentelijk wetgevingsproces voor te leggen aan de Tweede Kamer”.

Hoewel een groot deel van de Eerste Kamer waarschijnlijk dinsdag al positie kiest, is het hoogst onzeker of er ooit een crisiswet naar de Senaat zal worden gestuurd. Die is immers pas aan zet nadat respectievelijk het kabinet, de Raad van State en de Tweede Kamer eerst hun oordeel over het activeren van het staatsnoodrecht hebben geveld.

Ontbindende voorwaarde

Grote vraag is of de crisiswet ongeschonden aankomt in de Senaat, als hij er al komt. De coalitie is verdeeld over de keuze voor staatsnoodrecht en tijdelijke crisiswetgeving en lijkt tot op heden weinig compromisbereid. Voor NSC is de zinsnede „dragend gemotiveerd” uit het regeerakkoord en het hoofdlijnenakkoord een ontbindende voorwaarde. Met andere woorden, valt niet hard te maken dat het kabinet zich op grond van buitengewone omstandigheden moet beroepen op overmacht, dan moet de regering haar plannen herzien.

De PVV tilt veel minder zwaar aan die zinsnede. Een goede en gegronde motivering die tot uitdrukking brengt dat de kwestie urgent is, vindt de partij genoeg. Tot op heden heeft minister Faber nog geen ”dragende motivering” voorgelegd in de ministerraad. Naar verluidt wil ze dat doen op 21 oktober. Zonder die motivering is het onwaarschijnlijk dat het noodrecht zal worden geactiveerd.

Impasse

Haalt de crisiswet toch de Eerste Kamer en wordt die weggestemd, dan vervalt ook meteen het dan geldende noodrecht dat instroombeperking mogelijk maakt. In dat geval is het einde oefening en moet de regering aan andere manieren denken om de instroom te beperken.

Mocht de Eerste Kamer dinsdag het gebruik van het staatsnoodrecht veroordelen, of laten weten dat een deugdelijke motivering daarvan in ieder geval een voorwaarde is, dan is dat winst voor NSC. De fractie van Omtzigt en Van Vroonhoven worstelt al maanden met het gebruik van het noodrecht, maar de kiezer lijkt NSC daar niet voor te belonen. De partij van Omtzigt staat inmiddels op virtueel drie zetels, zo bleek eind september uit een peiling van EenVandaag.