Verpact, de stichting die verantwoordelijk is voor de inzameling van plastic flesjes, heeft deze donderdag een website online gezet met alle inzamellocaties van Nederland. Zo ontkomt Verpact aan een dwangsom van 2,5 miljoen euro per week, gedurende maximaal twaalf weken. Consumenten kunnen op de site van Statiegeld Nederland vinden waar ze flesjes met statiegeld kunnen inleveren.

In de wet staat dat Verpact minstens 90 procent van de plastic flesjes moet inzamelen, zodat producenten het materiaal opnieuw kunnen gebruiken. Maar deze norm uit 2022 haalt Verpact „bij lange na niet”, schreef de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in juli. In 2022 is slechts 68 procent ingezameld. Daarom kwam de inspectie met een aantal eisen – zogenoemde lasten onder dwangsom. Zoals de website, die uiterlijk vrijdag klaar moest zijn.

Extra automaten

De grootste opgave voor Verpact is de plaatsing van 5400 extra statiegeldautomaten voor 1 januari 2027. Als dat niet lukt moet Verpact elke vier weken 25.000 euro betalen per ontbrekende automaat. Toevallig is dat evenveel als je voor een statiegeldmachine betaalt – volgens een woordvoerder van Verpact kosten die 25.000 euro per stuk. Opgeteld gaat het dus om een investering van 135 miljoen euro.

Maar het is niet zo gemakkelijk om locaties te vinden, zegt Verpact. Voor veel winkelketens of bioscopen is de drempel te groot. „En in de openbare ruimte heeft grond vaak al een bestemming. Een automaat kost ruimte en zorgt voor verkeer voor het onderhoud en de afvoer van flesjes”, zegt de woordvoerder.

Ook de politiek ziet dat derde partijen niet zo happig zijn op het plaatsen van een inzamelmachine. „Eerder leek er sprake van dat hier geen hulp vanuit het ministerie nodig zou zijn, maar dit blijkt een misverstand”, schreef staatssecretaris Chris Jansen laatst aan de Tweede Kamer. In overleg met Verpact gaat hij partijen aansporen om mee te werken.

Innameplicht

Verkopers kunnen in de meeste gevallen zelf kiezen of ze ook flesjes innemen. Gaat dit veranderen? „Er wordt nu niet gewerkt aan een innameplicht”, zegt de woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. „De verantwoordelijkheid om de statiegelddoelstelling te halen ligt bij de producenten, verenigd in Verpact. Zij moeten hiervoor het inzamelsysteem organiseren.”

Maar dit jaar nog komt er een evaluatie van het statiegeldsysteem, zegt de woordvoerder. Dan kan er mogelijk alsnog een innameplicht komen voor verkopers.

Met slechts een vierkante meter beschikbare ruimte, een stopcontact en iemand die de volle zakken verwisselt en de automaat schoonhoudt, is het zo geregeld - Jeroen Hillen, directeur Statiegeld Nederland.

Vorige maand kondigde Verpact aan dat dertien dierentuinen en pretparken een automaat hebben neergezet. „Met slechts een vierkante meter beschikbare ruimte, een stopcontact en iemand die de volle zakken verwisselt en de automaat schoonhoudt, is het zo geregeld”, zei Jeroen Hillen, directeur van Statiegeld Nederland.

Scholen

Er zijn nu meer dan tachtig scholen waar een statiegeldmachine staat. „Dat aantal willen we snel verhogen naar ruim vijfhonderd. Een recent voorbeeld is drogisterijketen Medikamente die Grenze die deze week in al haar winkels een statiegeldmachine heeft geplaatst”, zegt Verpact. Deze keten heeft 70 filialen.

Ligt het tempo hoog genoeg om op tijd 5400 extra automaten te plaatsen? „Er worden elke dag nieuwe statiegeldmachines neergezet. Het aantal machines is trouwens niet de norm. Het doel is dat 90 procent van alle statiegeldverpakkingen wordt ingeleverd. Als we bulkmachines gaan plaatsen, scheelt dat een flink aantal kleine statiegeldmachines.”

Tankstations

Naast supermarkten zijn ook tankstations langs de snelweg verplicht om statiegeldverpakkingen in te nemen. Maar niet op elke locatie is dat mogelijk, zegt adviseur André Braakman van Drive, de belangenorganisatie voor 1300 zelfstandige tank- en oplaadstations. „Vanwege de ruimte, en omdat het niet altijd rendabel is om een inleverpunt te exploiteren. Als het onderhoud een werknemer twee uur per dag kost, moet daar een redelijke vergoeding tegenover staan.” Verpact zegt alle bedrijven die een statiegeldmachine plaatsen een kostendekkende vergoeding te bieden.

„Bedenk ook dat mensen bij ons een blikje of flesje kopen en wegrijden. Zijn wij dan de handigste inleverlocatie?”, zegt Drive verder. Verpact noemt dat een „bijzondere reactie. Alle mensen die komen tanken hebben in hun auto waarschijnlijk blikjes of flesjes die ze juist graag kwijt willen.”