In de volgepakte Johanneskerk golft luid applaus als een bezorgde Veluwnaar uitroept: „Zou al die herrie en overlast niet kunnen worden verspreid over de rest van Nederland?”

Zoveel is duidelijk: tal van inwoners van Heerde en het nabijgelegen Wapenveld gruwen van  uitbreidingsplannen van defensie. Mogelijk komt daar een zogeheten springterrein, waar militairen honderden dagen per jaar gaan oefenen met explosieven. Gezien de wereldwijd toegenomen oorlogsdreiging is defensie koortsachtig op zoek naar meer oefenruimte in Nederland. Daarvoor is het zogeheten Nationaal Programma Ruimte voor Defensie opgetuigd.

Tal van beveiligers hielden de mensenmassa woensdagavond in de gaten. Tassen van diverse bezoekers werden geïnspecteerd.

Burgemeester Olaf Prinsen van Heerde prijst twee defensiefunctionarissen, luitenant-kolonel Egge Jan de Jonge en kolonel Roy Hemmelder, die deze woensdagavond „in het hol van de leeuw” de uitbreidingsplannen toelichten. Onder de duizend burgers in de kerk klinkt geregeld stevig handgeklap als de mensen hun grieven uiten over bijvoorbeeld de mogelijke komst van het springterrein.

Het terrein van het Zwolse Bos en landgoed Petrea zouden met een hek afgesloten worden, om militairen de gelegenheid te geven voor het oefenen met explosieven. De vertegenwoordigers van defensie wezen erop dat kennis van allerlei explosieven hard nodig blijft, ook nu in Oekraïne blijkt dat oorlog nog ‘ouderwets’ (in loopgraven) wordt gevoerd.

Luitenant-kolonel De Jonge wilde, kennelijk om de vijand niet wijzer te maken, niet kwijt met wat voor explosieven defensie wil oefenen op het mogelijke springterrein nabij Heerde. Dat leidde tot gemor onder het volk in de kerk. De rapen waren helemaal gaar toen De Jonge min of meer betoogde dat het lastig is om legerzaken uit leggen aan „niet-militairen”. „We zijn niet achterlijk!” brieste een verontwaardigde Veluwnaar.

Campingeigenaren

Het is tegen het zere been van bewoners in de Veluwse dorpen dat een flink deel van de natuur rond Heerde en Wapenveld mogelijk afgesloten gaat worden voor defensiedoeleinden. Campings gaan dan het loodje leggen en dorpelingen kunnen niet meer recreëren in de natuur, zo luidt de kritiek. Ook vrezen de bewoners dat ze honderden dagen per jaar flink in de herrie zitten. Actievoerders in de kerk blazen op een toeter. Snerpend geluid klinkt door het monumentale godshuis. De herrie op een mogelijk nieuw oefenterrein wordt nog veel indringender, waarschuwen ze. Bezorgdheid is er ook over trillingen die huizen wellicht gaan beschadigen.

„Wij doen niet lichtzinnig over uw zorgen, wij willen u geen zand in de ogen strooien” - Woordvoerder defensie

„Laat u geen zand in de ogen strooien!” roept een Veluwse vrouw in de kerk geëmotioneerd. Ook zij krijgt fors applaus. Ze zegt al jaren klachten te hebben van herrie van het Artillerie Schietkamp ’t Harde (ASK), het al bestaande oefenterrein in de omgeving. Kolonel Hemmelder doet een poging de kritische menigte in de kerk gerust te stellen: „Wij doen niet lichtzinnig over uw zorgen. Wij willen u geen zand in de ogen strooien.”

Het is nog niet zeker dat het springterrein in de buurt van Heerde en Wapenveld komt te liggen. Ook locaties nabij Kollumerwaard, Swifterbant, Lelystad, Nijverdal, Loenen en Arnhem zijn in beeld. Nu telt Nederland alleen in het Brabantse Reek een springterrein. Dat terrein groeit uit zijn jasje.

Defensie beklemtoonde woensdagavond dat militairen niet alleen maar via simulaties (online) kunnen oefenen. Ze moeten ook in het echt zien wat „een explosief met staal doet”. „De brandweer oefent ook met echte branden.” Ook kan het leger voor oefeningen niet zomaar uitwijken naar het minder bevolkte buitenland, laat defensie weten.

Zwaardere munitie

Defensie wil ook het nabijgelegen Artillerie Schietkamp ’t Harde (ASK) uitbreiden. Daar zouden militairen met zwaardere munitie (120 mm) moeten gaan oefenen. Ook dat stuit veel van de inwoners in Heerde en Wapenveld tegen de borst. Zorgen zijn er onder hen ook over laagvliegende helikopters en over de mogelijke komst van legerdrones die over de Veluwse dorpen zouden gaan vliegen. „Wie garandeert ons dat die drones niet naar beneden storten?”

Luitenant-kolonel Egge Jan de Jonge en kolonel Roy Hemmelder, in militaire kledij staand voor de preekstoel in de Johanneskerk, zeggen de zorgen te begrijpen. Punt is dat ook elders inwoners bezwaren uiten. „In  Swifterbant (een van de mogelijke locaties voor een springterrein, JV) kregen we onlangs te horen dat we toch geen kostbare landbouwgrond gaan opofferen voor oefenterrein?”

Nieuws in beeld

Luitenant-kolonel Egge Jan de Jonge (l.) en kolonel Roy Hemmelder, proberen de dorpelingen gerust te stellen. beeld André Dorst

beeld André Dorst

beeld André Dorst

beeld André Dorst

beeld André Dorst

Op langdurig applaus kan een zegsman van de actiegroep Explosievrije Kop van de Veluwe rekenen. Hij zegt „niet tegen defensie” te zijn, maar vindt dat de regio al genoeg overlast heeft van ASK-terrein. Hij trekt een vergelijking met een buurman. „Het is prima als hij eens per jaar een barbecue organiseert. Maar het wordt een ander verhaal als die buurman elke avond gaat barbecuen en telkens ook herrie maakt. Zo zien wij de uitbreidingsplannen van defensie.” De actiegroep heeft inmiddels 9000 handtekeningen voor een petitie tegen de plannen. Ook het gemeentebestuur van Heerde ziet de defensieplannen niet zitten. Die tasten te veel de leefbaarheid aan, schetste burgemeester Prinsen van Heerde.

Staphorst

Niet alleen in Heerde, ook op veel andere plekken heerst verzet tegen de uitbreidingsplannen van defensie. Defensie zei woensdagavond „heel dankbaar” dat te zijn dat Staphorst „de hand heeft opgestoken”. Die gemeente is bereid een al bestaande munitie-opslagplaats aldaar flink uit te breiden.