Sinds Javier Milei eind vorig jaar aan de macht kwam in Argentinië, is daar veel veranderd. Zo wist de kersverse president met radicale maatregelen de torenhoge inflatie te beteugelen. Tegen een hoge prijs, dat wel.
Een revolutie, noemt Milei de economische koers die hij is ingeslagen. En dat is niet overdreven. Al tijdens zijn verkiezingscampagne kondigde hij aan dat hij de economie van zijn Zuid-Amerikaanse land wilde redden met een schoktherapie. De overheidsuitgaven moesten drastisch omlaag.
Die boodschap sloeg aan. Niet vreemd, want bij zijn aantreden stond Argentinië er in financieel opzicht belabberd voor. Voor de Tweede Wereldoorlog was het geboorteland van koningin Máxima een van de tien rijkste naties ter wereld; inmiddels is er veel armoede.
Redder
Milei presenteerde zich met veel tamtam als redder. Qua uitstraling en retoriek wordt hij vaak met de Amerikaanse president Donald Trump vergeleken. Op verkiezingsbijeenkomsten liep hij rond met een motorzaag, om te illustreren hoe rigoureus hij de economische problemen te lijf wilde gaan.
Met de Argentijnse economie gaat het al tientallen jaren niet goed en opeenvolgende regeringen slaagden er niet in om het tij te keren. Volgens Milei omdat ze steevast een verkeerde aanpak kozen. Zeker de centrumlinkse partijen, die de politiek sinds de Tweede Wereldoorlog meestal domineerden, lieten het overheidsapparaat alsmaar uitdijen en maakten enorme schulden.
Het moet helemaal anders, zei Milei tijdens zijn campagne, en hoewel hij erbij vertelde dat de burgers van Argentinië in eerste instantie veel negatieve gevolgen van zijn aanpak zouden ondervinden, wist hij toch hun vertrouwen te winnen. Na het zure komt het zoet, beloofde hij.
Kleine overheid
Dat zure was er al direct na zijn aantreden. Milei is een vertegenwoordiger van het anarchokapitalisme. Die economisch-politieke stroming gelooft in de vrije markt als basis van de samenleving, met een zeer kleine overheid. En dus ontsloeg de president heel veel ambtenaren. Inmiddels hebben naar schatting al meer dan 25.000 overheidsmedewerkers hun baan verloren. Deels werkten ze bij ministeries die volledig zijn opgeheven, omdat ze volgens de nieuwe leider overbodig waren.
Nog veel meer mensen werden geraakt door de devaluatie van de peso, de nationale munt. Die ging medio december met 50 procent in waarde omlaag. Volgens Milei een broodnodige maatregel, omdat de overheid geen geld meer had en dit de enige manier was om het torenhoge begrotingstekort terug te dringen. De Argentijnse centrale bank stond op dat moment diep in het rood en het land heeft daarnaast een lening van meer dan 40 miljard euro lopen bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF).
Het spaargeld van burgers werd op dat moment dus veel minder waard en dat leidde tot protesten, maar die waren niet massaal. Veel mensen gaven Milei het voordeel van de twijfel. Per slot van rekening waren ze eraan gewend dat de peso voortdurend aan waarde verloor. De inflatie lag voor het aantreden van de nieuwe president op 140 procent per jaar. En Milei beloofde dat er na de ingreep verbetering zou komen.
Duurder
Er kwamen meer maatregelen om geld te besparen. Zo werden veel subsidies afgeschaft, onder andere op transport en energie. Daardoor werd het leven voor de gemiddelde Argentijn flink duurder, maar ook dat werd door het grootste deel van de bevolking geaccepteerd.
Gevolg van de drastische maatregelen was dat mensen minder konden kopen en dat leidde ertoe dat Argentinië in het eerste kwartaal van dit jaar in een recessie belandde. Nodig, volgens Milei.
Inmiddels is er hier en daar iets zoets te bespeuren. Zo daalt de inflatie maand na maand en heeft de Argentijnse overheid voor het eerst sinds 2008 meer inkomsten dan uitgaven, twee zaken die de president als grote successen beschouwt.
„Maatregelen zijn een belangrijke stap in de richting van herstel” - Kristalina Georgieva, IMF-chef
Niet alleen hij. De internationale financiële wereld oordeelt positief over het terugdringen van de overheidsschulden. IMF-chef Kristalina Georgieva zegt blij te zijn met de slagvaardige maatregelen die de regering heeft genomen. Volgens haar zijn die „een belangrijke stap in de richting van herstel”.
Internationale banken en andere bedrijven tevreden stellen is belangrijk voor Milei. Hij wil dat Argentinië weer geloofwaardig wordt voor geldschieters en investeerders. Stabiliteit is daarbij volgens de nieuwe president het toverwoord.
Het in zo’n korte tijd terugdringen van de overheidsuitgaven lijkt een bijna ongelooflijke prestatie, temeer omdat de partij van Milei geen meerderheid in het Argentijnse parlement heeft.
Er is echter ook kritiek. Die komt van een deel van de bevolking, die nog moeilijker kan rondkomen dan voor het aantreden van de nieuwe president. Het percentage van de Argentijnen dat in armoede leeft, is sindsdien gestegen van 50 tot 56 procent. Politieke tegenstanders verwijten Milei daarom dat de burgers de prijs voor het gevoerde beleid betalen, en dat niet tijdelijk maar langdurig.
Pepperspray
In juni laaide het verzet tegen de nieuwe regering even hoog op. Op 13 juni stemde de Senaat in met een pakket aan maatregelen dat de bevoegdheden van Milei vergroot en verdere economische hervormingen mogelijk maakt. Rondom het parlementsgebouw waren er protesten die uit de hand liepen. Betogers gooiden met stenen en molotovcocktails en de politie zette massaal pepperspray in.
Wie erbij was, zou de indruk kunnen krijgen dat het verzet tegen Milei breed wordt gedragen, maar de werkelijkheid is anders. Uit peilingen blijkt dat de president de steun van het grootste deel van de bevolking geniet. Hij is zelfs populair onder de armen, die het hardst door zijn beleid worden geraakt.
