Leeftijd en erfelijke aanleg bepalen voor een belangrijk deel of en wanneer mensen dement worden. Maar het is wel degelijk mogelijk om de kans om dementie te krijgen te verkleinen: in theorie zelfs met 45 procent. Wie gezond leeft, niet rookt, niet overmatig drinkt en geestelijk, lichamelijk en sociaal actief blijft, loopt minder kans op dementie dan mensen die ongezond leven en inactief blijven.

Dat concludeert de 27-koppige ”Lancet Commission on dementia” in een lijvig artikel in het medisch-wetenschappelijk tijdschrift The Lancet_._ Daarin maakt deze commissie van experts melding van de laatste wetenschappelijke inzichten op het gebied van dementie.

Vijf jaar geleden kwam de commissie met een soortgelijk overzicht. Er waren, zo stelden de wetenschappers toen, twaalf factoren die de kans om dementie te krijgen vergroten. De commissie heeft er daar nu twee aan toegevoegd: zicht en slecht cholesterol. Slechtzienden lopen wat meer kans op dementie dan mensen die, met of zonder bril, goed zien. Wie een hoog gehalte slecht cholesterol (LDL) heeft, heeft ook een verhoogde kans om dementie te krijgen.

Staaroperatie

Volgens de commissie waren er in 2019 wereldwijd 57 miljoen mensen die dementie hadden. Omdat mensen gemiddeld steeds ouder worden, kan dat aantal in 2050 zijn opgelopen tot 153 miljoen. Maar dat aantal hoeft niet zo groot te worden.

„Veel mensen denken dat dementie onafwendbaar is, maar dat is niet zo. De conclusie in ons rapport is dat mensen de kans om geen dementie te krijgen, flink kunnen vergroten of het begin van dementie kunnen uitstellen”, zegt Gill Livingston, een van de auteurs van het artikel, in een vraaggesprek met de Britse krant The Guardian. De effecten van gezond leven op het krijgen van dementie, benadrukt ze verder, zijn groter dan vijf jaar geleden nog werd gedacht.

Wie slecht ziet, moet snel aan een bril of contactlens of naar een kliniek voor een staaroperatie, adviseert de commissie. De kans dat slechthorenden dementie oplopen, wordt wat kleiner als ze een gehoorapparaat aanschaffen en dus meer kunnen horen.

„Mensen kunnen de kans om geen dementie te krijgen flink vergroten of het begin van dementie uitstellen”” - Gill Livingston, onderzoeker

Lichaamsbeweging kan de kans op overgewicht –en daarmee op dementie– verkleinen. Tegen obesitas en een hoge bloeddruk is ook wat te doen: zeker op middelbare leeftijd is het goed die problemen aan te pakken als ze zich voordoen.

Sociaal contact

Wie zijn of haar brein aan het werk zet en veel sociale contacten heeft, heeft minder kans op dementie dan wie dat niet doet en/of eenzaam is. Roken en een overvloedig gebruik van alcohol maken de kans op dementie groter en datzelfde geldt voor hersenletsel.

De auteurs wijzen erop dat contactsporten als rugby, ijshockey en American football risico’s hebben: er is een gerede kans dat spelers hersenletsel oplopen. Dat geldt trouwens ook voor voetballers: veel koppen kan hersenschade tot gevolg hebben. De Lancetcommissie adviseert fietsers om een helm te dragen.

Andere factoren die een rol kunnen spelen bij het (niet) krijgen van dementie zijn individueel niet of moeilijker te beïnvloeden. Dat geldt bijvoorbeeld voor luchtverontreiniging. En voor depressies. Ook het opleidingsniveau speelt een rol: wie weinig opleiding had, loopt meer kans om later dement te worden dan wie lange tijd opleiding genoot.

Blijf zo lang mogelijk leren, luidt dan ook een van de adviezen van de commissie. Theoretisch gezien zou bijna de helft van de dementiegevallen voorkomen kunnen worden, stellen de auteurs. Dat zou dan kunnen als ze alle adviezen van de commissie zouden opvolgen.