„Ik zei het toch!”, schreef een triomfantelijke Donald Trump maandag op mediakanaal Truth Social. „Aandelen kelderen.”

Hij verwees daarmee naar de plotselinge angst voor een recessie in de Verenigde Staten, waardoor beleggers over de hele wereld in rep en roer zijn. Van Europa tot Australië stonden beursindices maandag meerdere procenten in het rood. De Japanse Nikkei sloot zelfs 12 procent lager, iets wat sinds 1987 niet meer gebeurd was.

Is de Amerikaanse economie er echt zó slecht aan toe dat de hele wereld erdoor in de problemen komt? En als dat al zo is, komt dat dan door wanbeleid van zittend president Biden, zoals Trump in aanloop naar de verkiezingen in november beweert?

Lees ook

Inflatie: gevolgen kunnen groot zijn, maar er valt weinig tegen te doen

Zorgen over een recessie sluimeren al wat langer, maar groeiden vrijdag na een alarmerend banenrapport van de Amerikaanse overheid. De werkloosheid blijkt met 4,3 procent groter dan analisten van tevoren hadden ingeschat. Sterker, volgens een veel aangehaalde vuistregel van econome Claudia Sahm stijgt de werkloosheid momenteel zo snel dat er wel een recessie aan móét komen.

Zover is het nog niet, zegt de Groningse hoogleraar beleggingstheorie en vermogensbeheer Roelof Salomons. In die zin zijn de rode beurskoersen misschien wat voorbarig. „Beleggers schieten vaak eerst, en stellen dan pas vragen.”

Inflatie

Toch is er wel degelijk iets aan de hand. Vooral de onderkant van de samenleving heeft het steeds zwaarder in de VS, ziet Salomons terug in cijfers over betalingsachterstanden op autoleningen en creditcardschulden. Maar waar Trump direct naar Biden wijst als boosdoener, moet je volgens hoogleraar Salomons eerder kijken naar het beleid van de Amerikaanse centrale bank. Deze Federal Reserve (Fed) had het de afgelopen jaren druk met de strijd tegen inflatie, maar is daar volgens critici wat te ver in doorgegaan.

Het geëigende middel tegen snel stijgende consumentenprijzen is het verhogen van de rente, iets wat de Fed dan ook veelvuldig heeft gedaan sinds 2022. Met een hogere rente wordt het voor consumenten en bedrijven duurder om geld te lenen. Daardoor koelt de economie af, en zo ook de inflatie.

Inmiddels is dat redelijk gelukt, en rijst de vraag of de rente niet snel weer omlaag kan. Dat kan op zijn vroegst pas in september, als de beleidsmakers van de Fed weer vergaderen. Te laat, waarschuwen sommige economen, die met lede ogen aanzien hoe de economie volgens hen onnodig wordt afgeknepen met die hoge rente. Zij zien hun gelijk in de tegenvallende banencijfers van afgelopen vrijdag.

„Je hoort weleens dat ‘de markten’ altijd gelijk hebben, maar dat is onzin” - Bert Colijn, hoofdeconoom ING

Bert Colijn, hoofdeconoom Nederland bij ING, moet nog zien of het echt tot een recessie komt. De signalen zijn nog wat dubbel, vindt hij. Ja, de werkloosheid stijgt sneller dan gedacht, maar veel bedrijven draaien nog op volle toeren. „En er zijn nog genoeg consumenten die wél geld uitgeven, aan restaurants en vliegreizen bijvoorbeeld.”

Oude spelregels

Zelfs over die handige Sahmvuistregel heeft Colijn dit keer zijn bedenkingen. „Het klopt dat die er in het verleden altijd in is geslaagd om een recessie te voorspellen, maar ook Sahm zelf geeft toe dat de situatie dit keer anders kan zijn.” De coronapandemie, en alle overheidshulp die daaraan te pas kwam, heeft oude economische spelregels helemaal overhoop gegooid, zei de econome er onlangs zelf over. Zodanig dat ook haar eigen vuistregel dit keer niet op hoeft te gaan.

In Japan, waar de grootste klappen vielen op de beurs, speelt volgens hoogleraar Salomons bovendien méér mee. Daar hadden veel speculatieve beleggers zich vorige week verslikt in een onverwachte zet van de Japanse centrale bank, die verder niets met de VS te maken had.

Zeker is dat de Amerikaanse economie nu afkoelt, zegt Colijn; het is alleen niet te zeggen hoe snel dat gaat. Dat beleggers reageren of ze een spook hebben gezien, zegt hem niet zoveel. „Je hoort weleens dat de markten altijd gelijk hebben, maar dat is onzin.”