Het pensioenstelsel verandert ingrijpend, maar veel Nederlanders weten daar weinig of niets van. Budgetinstituut Nibud maakt zich zorgen. Wie niet oplet, kan straks wel eens teleurgesteld raken.
De welhaast in beton gegoten zekerheid van het oude stelsel verdwijnt. Gegarandeerde uitkeringen, al dan niet geïndexeerd, zijn er straks niet meer. Iedere werknemer bouwt met de inleg van premie een persoonlijk pensioenpotje op.
Dit potje beweegt mee met de economie – lees: de beleggingsresultaten van de pensioenfondsen. In tijden van voorspoed is dat gunstig, maar bij economische tegenwind kan een pensioen juist lager uitpakken dan verwacht. Echter, anders dan vroeger heeft de werknemer er in het nieuwe stelsel zelf ook enige invloed op.
Solidair
Hoe groot die invloed is, verschilt per pensioenfonds. Per 1 januari 2027 –waarschijnlijk wordt dat een jaar uitgesteld– moeten alle fondsen zijn overgestapt op het nieuwe stelsel. Dat kent twee varianten: een zogeheten solidaire en een flexibele premieregeling.
In de solidaire variant wordt het kapitaal van het fonds collectief belegd. Dit betekent dat deelnemers mee- en tegenvallers samen opvangen en dat de pensioenen minder schommelen. Dit staat het dichtst bij het oude stelsel.
In de flexibele variant hebben deelnemers meer invloed op de mate waarin hun persoonlijke potje risicovol wordt belegd. Voor welke variant een fonds kiest, beslissen de sociale partners (vakbonden en werkgeversorganisaties).
De nieuwe Pensioenwet, die de veranderingen regelt, is een jaar geleden in werking getreden. Sommige wijzigingen zijn al doorgevoerd. Zo bouwen Nederlanders met ingang van 2024 vanaf 18-jarige leeftijd pensioen op. Eerder was dat vanaf 21 jaar. Het idee hierachter is dat wie vroeg begint met inleggen, langer kan sparen en uiteindelijk meer pensioen kan opbouwen.
Peiling
Het Nibud publiceerde maandag de uitkomsten van een peiling onder ruim 1500 Nederlanders. Van hen bleek een dikke 20 procent helemaal niet te weten dat het pensioenstelsel op de schop gaat. En wie dat wel wist, kon vaak (ruim 40 procent) niet goed vertellen wat er verandert. Opvallend is ook dat een kleine driekwart van de ondervraagden niet verwacht straks anders met hun pensioen om te zullen gaan dan nu.
Pensioenonderzoeker Michael Visser van het Nibud zegt dat dit hem zorgen baart. „In het nieuwe stelsel komen de risico’s nadrukkelijker op het bordje van pensioendeelnemers te liggen. Je zult zelf vaker moeten kijken hoe het met je pensioenopbouw gaat. Bijvoorbeeld als je ergens anders gaat werken of zelfstandig ondernemer wordt. En zeker ook als het gaat om het nabestaandenpensioen. Dat is een heel verschil met het verleden.”
Complex
David van As, directeur van het pensioenfonds voor de bouw BpfBouw, herkent de uitkomsten van de Nibud-peiling. „De meeste mensen verdiepen zich pas in hun pensioen als de datum in zicht komt. Het is ook best een complexe materie.” Hij vindt het terecht dat het Nibud zich zorgen maakt. „Pensioen is een belangrijke inkomensvoorziening, die vaak nodig is om de boodschappen te kunnen doen. Daar wil je niet te veel risico mee lopen.”
„De meeste mensen verdiepen zich pas in hun pensioen als de datum in zicht komt” - David van As, directeur pensioenfonds BpfBouw
Bij gebeurtenissen die veel impact op hun leven hebben, stellen mensen vaak wel vragen over hun pensioen. Van As: „Denk aan een echtscheiding, het verlies van een baan of als je arbeidsongeschikt wordt of een partner verliest. Als het dan niet goed geregeld is, ben je vaak te laat.”
BpfBouw heeft gekozen voor een solidaire premieregeling. Volgens Van As doen de meeste bedrijfstakpensioenfondsen dat. Pensioenfondsen van grote ondernemingen kiezen vaker voor een flexibele regeling.
