Minister Schouten (Pensioenen) kon wat Wilders betreft niet aanblijven als het nieuwe pensioenstelsel zou doorgaan. Immers: de minister zet „de pensioenbelangen van miljoenen pensioendeelnemers op het spel”. De motie van wantrouwen −waar nauwelijks steun voor was− illustreert het felle verzet tegen de nieuwe pensioenwet.

Desondanks stemde een ruime meerderheid in beide Kamers ermee in. Naast de toenmalige coalitiepartijen steunen ook GL-PvdA, SGP en Volt de transitie. De wet is per 1 juli 2023 in werking getreden. Volgend jaar gaan de eerste pensioenfondsen over naar het nieuwe stelsel, in 2028 volgen de hekkensluiters.

De pensioenwet leek in veilige haven, totdat de verkiezingsuitslag indaalde. Van de partijen die aan de formatietafel belandden zijn er drie tegen het nieuwe stelsel – PVV, NSC en BBB.

Informateur Putters wilde, net als zijn opvolgers Dijkgraaf en Van Zwol, in gesprek met vertegenwoordigers van de pensioenfondsen. Het standpunt van de sector was helder: laat ons met rust. Wij werken hard aan het nieuwe pensioenstelsel, maar willen geen veranderingen in de wet zoals die is aangenomen. „Een aanhoudende politieke discussie” komt het vertrouwen in een goed pensioen niet ten goede, schreef de sector aan Putters.

Zwart gat

In het hoofdlijnenakkoord wordt met geen woord over pensioenen gesproken. CU-fractievoorzitter Bikker noemde het een „witte vlek” in het akkoord. CDA-leider Bontenbal grapte even later tijdens het debat dat hij als natuurkundige liever spreekt van een „zwart gat”. De prangende vraag die beiden stelden: Wat betekent dit? Blijft alles zoals het was?

Als er geen afspraken op papier staan, legde PVV-leider Wilders uit, komt het nieuwe kabinet niet met plannen. De nieuwe pensioenwet blijft dus van kracht.

Tegelijkertijd zijn Tweede Kamerfracties vrij om zelf wetten in te dienen. Daarmee kunnen ze proberen ingrijpende voorstellen op gebied van pensioenwetgeving door de Kamer te krijgen. Iedere fractie, inclusief de regeringspartijen, is vrij zich daar al dan niet achter te scharen.

Terugdraaien

Eén ding lijkt inmiddels wel duidelijk: het terugdraaien van het nieuwe pensioenstelsel gaat niet gebeuren. NSC bijvoorbeeld zal niet met wetgeving komen om de nieuwe pensioenwet ongedaan te maken. „Dat staat niet in ons verkiezingsprogramma”, reageerde partijleider Omtzigt.

Daarmee valt een belangrijke initiatiefnemer in de Tweede Kamer af. Daarbij komt dat de krachtsverhoudingen in de Eerste Kamer anders liggen dan in de Tweede Kamer. In de Senaat is een ruime meerderheid voorstander van de nieuwe pensioenwet.

„Als het kabinet niet naar onze zorgen luistert, zullen we met initiatieven komen” - Agnes Joseph, Tweede Kamerlid NSC

Het lijkt dus uitgesloten dat PVV en BBB hun verkiezingsbelofte kunnen waarmaken. Beide partijen kondigden in hun verkiezingsprogramma aan het nieuwe pensioenstelsel terug te zullen draaien. Plannen om de nieuwe pensioenwet te verbeteren zijn niet terug te vinden in hun programma’s.

Voor NSC ligt dat anders. Deze partij heeft met Agnes Joseph (44) een gedreven pensioenwoordvoerder. Tot voor kort was Joseph werkzaam in de pensioensector. De NSC’er hoorde op haar vijftiende voor het eerst van het beroep actuaris. Vanaf dat moment wist ze: dát wil ik later worden. Een actuaris is een wiskundige die allerlei berekeningen maakt voor zorgverzekeraars, schadeverzekeraars of pensioenfondsen.

De nieuwe pensioenwet was voor Joseph echter reden haar droombaan op te zeggen, vertelde ze in haar maidenspeech. „Je kunt mij ’s nachts wakker maken voor vragen over pensioen. Maar ik heb mijn werk als actuaris in de pensioensector opgezegd, want ik kon er gewoon niet meer achterstaan. Dat kwam door de Wet toekomst pensioenen.”

Referendum

Een van de pijlen die Joseph op haar boog heeft, is het invoeren van een pensioenreferendum. Pensioenfondsen kunnen dan alleen de overstap maken naar het nieuwe stelsel als een meerderheid van de deelnemers daarmee instemt.

Het voorstel is op voorhand niet kansloos. In de Tweede Kamer gloort, sinds de verkiezingen, een meerderheid. De Kamer stemde eerder −bij de invoering van de pensioenwet− tegen zo’n referendum. Echter, de voorstemmers van toen hebben nu meer dan 76 zetels.

Het referendum hangt dus boven de markt, maar als het aan NSC ligt blijft het daar vooralsnog bij, bleek deze week. In een pensioendebat kondigde Joseph geen referendum aan. Dat haar partij op dit moment niet met voorstellen komt, is uit oogpunt van zorgvuldigheid, verdedigde het Kamerlid zich tegen kritiek van de SP. „Als het kabinet niet naar onze zorgen luistert, zullen we met initiatieven komen.”

De Kamer wil wel dat er op korte termijn vaart wordt gemaakt met een vroegpensioenregeling voor mensen met een zwaar beroep. De huidige regeling loopt per 2025 af. Agenten die meedoen aan de protestactie van de politievakbonden schrijven al twee weken geen boetes meer uit voor onder meer „lichte snelheidsovertredingen” bij radar- of lasercontroles. Volgens de politiebonden worden er per week duizenden boetes minder uitgeschreven.

Het is echter niet aan de Kamer, maar aan vakbonden en werkgeversorganisaties om een eerste stap te zetten. Minister Schouten (Pensioenen) kreeg de sociale partners niet zo ver om bij haar aan tafel te schuiven. „Ik heb er alles aan gedaan”, aldus Schouten tijdens het pensioendebat deze week. Ze beloofde −op voorstel van SGP-Kamerlid Flach− voordat zij het stokje overdraagt, op papier te zetten welke oplossingen er zijn.