„Jankees kreeg briefjes van de leerlingen: Kusjes van juf Van Voorthuijsen”
„Mensen blijven boeien.” Het is een uitspraak van Marja (57) de Waal-van Voorthuijsen, maar hij zou net zo goed van haar man Jankees (58) kunnen zijn. Beiden vinden ze al jaren voldoening in hun werk in het onderwijs, juist door die gezamenlijke interesse.
In de achtertuin van hun ruime woning in ’s-Gravenpolder is Jankees al neergestreken. Het echtpaar woont 22 jaar in het huis aan de Populierestraat. De tuin laat zien dat deze al die jaren goed door hen verzorgd is. Vogels hebben er hun plek gevonden. Marja en Jankees nemen er, ondanks de drukke laatste weken voor de zomervakantie, de tijd voor een gesprek. Allebei hoeven ze geen klas over te dragen, dat scheelt. Marja is leraarondersteuner bij de Koelmanschool in Goes, Jankees bestuurder van scholengroep Kindwijs op Goeree-Overflakkee.
Marja groeit op in Veenendaal. Na de pabo aan hogeschool de Driestar in Gouda zoekt ze werk op hooguit een halfuurtje afstand van haar ouderlijk huis. „Ik werd aangesteld als kleuterjuf op de Rehobothschool in Geldermalsen. Daar was ik blij mee. Het heel pure van kinderen in die leeftijd spreekt me aan. Ik herinner me zo’n gesprekje van toen: „God kan ons overal zien”, zei een van de kinderen. „Nee, we zitten hier onder een zonnescherm, dus hier ziet Hij ons niet”, reageerde een ander. Prachtige momenten die je aanleiding geven om door te spreken over Wie God is.”
Vlieguren
Jankees woont als kind in ’s-Gravenpolder. Na een jaar een accountancy-opleiding te hebben gevolgd, kiest hij voor de pabo. „Die cijfers spraken me toch niet zo aan. De pabo leek me wel mooi. Lekker breed, een meer algemene studie. Het was geen heel overtuigde keuze, maar toen ik ermee begonnen was, ben ik er echt van gaan genieten. Ik kijk er nu op terug als een heel vormende periode.”
Na de pabo moet Jankees eigenlijk in dienst. Reformatorische scholen zitten echter te springen om nieuwe meesters en juffen. Doordat de opleiding juist in de tijd dat Jankees die volgt, uitbreidt van drie naar vier jaar, zijn er een jaar geen nieuwe leerkrachten beschikbaar gekomen.
Vanuit de Vereniging Gereformeerd Schoolonderwijs spant secretaris J. Verhage zich in om afgestudeerde jongens vrij te stellen van dienstplicht. Jankees: ,Ik solliciteerde in Geldermalsen en werd aangenomen. Toch kreeg ik nog wel een brief van defensie op de mat dat ik me moest melden op de kazerne. Nog net op tijd kwam de vrijstelling door en kon ik na de zomervakantie op de Rehobothschool gaan werken.”
Het eerste jaar voor de klas gaat bij Jankees niet van een leien dakje. ,Dat schooljaar heb ik meer geleerd dan de kinderen. Er komt zoveel kijken bij het vak van leerkracht: je moet oog hebben voor de lesstof, voor de kinderen die je voor je hebt. Het is echt een ambacht waarin je vlieguren moet maken. Het is belangrijk om startende leerkrachten en zeker zij-instromers er bewust van te maken dat fouten maken hoort bij het leerproces.”
„Het eerste jaar voor de klas heb ikzelf meer geleerd dan de kinderen” - Jankees de Waal, bestuurder scholengroep Kindwijs
Briefjes
Het moment dat Marja haar proefles gaat geven, ligt nog vers in Jankees’ herinnering. Het is meteen raak tussen de twee. Ook al proberen ze hun romance buiten het zicht van collega’s en leerlingen te houden, er ontstaan al gauw vermoedens. „Jankees kreeg briefjes van de kinderen: Kusjes van juf Van Voorthuijsen.” Hun verkering duurt maar een jaar, dan trouwen de twee: 8 februari 1991. Ze trekken in een bakhuisje in Geldermalsen.
Enkele maanden voor de oudste dochter van Jankees en Marja geboren wordt, treedt Marja uit dienst bij de Rehobothschool. ,Dat moest je destijds tijdens de zwangerschap beloven. Ik ben daarna wel invalwerk gaan doen op de Calvijnschool in Veenendaal, waar we net voor de geboorte van onze eerste waren gaan wonen.” Jankees vult aan: ,We merkten na elke zwangerschap dat de tijd voordat Marja weer belangstelling kreeg voor het werk op school, langer duurde. Het gezin gaat als vanzelf meer naar de eerste plek.” Marja: ,Ik ontdekte hoe kort die eerste vier jaar eigenlijk maar zijn. Bij elk kind werden ze kostbaarder.” Jankees: ,En je realiseert je vanuit het perspectief van de leerkracht beter dat ouders heel wat uit handen geven wanneer ze hun kind op school brengen. Je hebt vertrouwen nodig in elkaar.”
Schaatsen
In 1998 treedt Jankees aan als locatiedirecteur op basisschool De Wartburg in Woudenberg. Het wordt zijn eerste leidinggevende functie. Een rol die hem wel ligt. Als in 2002 de directeursstoel van de Koningin Julianaschool in ’s-Gravenpolder vrijkomt, keert Jankees met z’n gezin terug naar het Zeeuwse land.
Marja bekent dat ze er wel een beetje tegenop zag. ,Al die wildvreemde mensen! Maar dat is alles meegevallen. ’s-Gravenpolder is geen gesloten gemeenschap. Er ontstonden vriendschappen die we nu nog steeds hebben.”
Het echtpaar heeft goede herinneringen aan de tijd dat Jankees hoofd is van de Koningin Julianaschool. Hun eigen kinderen bezoeken in die periode de school ook. ,Het was echt ónze school, we leefden intens mee bij alles wat er gebeurde,”, herinnert Marja zich.
Beiden denken met plezier terug aan een winters uitje: „Het vroor vijftien jaar geleden zo hard dat de Zwaakse Weel, een plas even buiten ’s-Gravenpolder, dicht lag. Het zou natuurlijk geweldig zijn om daar met alle 450 kinderen van school te gaan schaatsen, maar dat was wel een beslissing die in de haast genomen moest worden. Het lukte om het binnen korte tijd te organiseren. De conciërge zorgde voor een koek- en zopietentje. Mooi was dat”, vertellen ze, elkaar aanvullend.
Herstellen
Na het directeurschap in ’s-Gravenpolder heeft Jankees tien jaar een onderwijsadviesbureau. In 2022 treedt hij aan als bestuurder bij Kindwijs, een scholenvereniging op Goeree-Overflakkee. ,Als adviseur en interim-directeur kwam ik altijd om ook weer te gaan. Ik miste het om langdurig verantwoordelijkheid te dragen. Dat heb ik nu bij Kindwijs wel.” Sinds 2021 werkt Marja weer in het onderwijs als leerkrachtondersteuner op de Koelmanschool in Goes.
„Door je gedrag en houding kun je kinderen leren hoe ze kunnen zorgen voor elkaar” - Marja de Waal, leerkracht
Beiden hebben in de loop van de jaren veel nagedacht over het onderwijs. Jankees: ,Als ik als adviseur of nu als bestuurder een bepaalde kwestie moet bespreken, begint het met aandacht geven. Vaak ook met nuchter iets gaan doen: relaties herstellen en ruimte creëren voor meesters en juffen om hun ambacht te blijven doen.”
Marja heeft nu geen eigen klas om de dag mee te openen rond de Bijbel. ,Maar nu ik ondersteuner ben, heb ik vaak gesprekjes met kinderen individueel of in tweetallen. Juist dan kun je door je gedrag en houding ook veel meegeven aan kinderen. Hoe ze kunnen zorgen voor elkaar en elkaar vergeven.”
