Marjolein Faber, nu nog Tweede Kamerlid, zal maandagavond gehoord worden door de vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid. De PVV’er die van 2011 tot 2023 voor Wilders in de Senaat zat, zal door de toekomstige oppositie vermoedelijk vooral bevraagd worden op omstreden uitspraken die ze in het verleden deed. Geen verrassing, want in de nog niet gestarte coalitie liggen die uitermate gevoelig; vooral bij NSC en VVD.

Faber sprak als senator in oktober 2020 over de Verenigde Naties die volgens haar een agenda van „antisemitisme, terrorisme en omvolking” aan het uitrollen zijn. Premier Rutte, die ook bij dat Eerste Kamerdebat aanwezig was, wees Faber er vervolgens op dat omvolking een term is die stamt uit de naziliteratuur. Twee jaar later vroeg Faber zich hardop af –wederom in het bijzijn van de premier– of de „vijfde colonne” niet gewoon achter de regeringstafel zat. Doorgaans wordt die term in de mond genomen om een ander, in dit geval dus Rutte, te betichten van landverraad.

Omvolking

De voordracht van Faber, die van 2011 tot 2023 ook Statenlid was voor de PVV in Gelderland, leverde meteen al deining op in de nieuwe coalitie toen Yeşilgöz vorige week openlijk vraagtekens zette bij Fabers geschiktheid. Diezelfde dag nog werd een crisisberaad belegd waarin formateur Van Zwol de neuzen weer dezelfde kant op kreeg.

Een dag later uitte ook Omtzigt  zich kritisch: „Het woord omvolking past  op geen enkele manier binnen het hoofdlijnenakkoord”, zei de NSC-leider in een uitzending van Nieuwsuur.

„Ik ga geen uitspraken uit het verleden recenseren, ik kijk vooruit” - Marjolein Faber, PVV-Kamerlid

In haar openbare motivatiebrief aan de Tweede Kamer belooft Faber zich  „ministerieel” te uiten en de door de coalitiepartijen getekende rechtsstaatverklaring „volledig te onderschrijven”. Het terugnemen van haar uitspraken vindt Faber echter een stap te ver. „Ik ga geen uitspraken uit het verleden recenseren, ik kijk vooruit”, aldus Faber dinsdag voorafgaand aan een gesprek met Van Zwol.

Fabers voordracht lijkt de bestaande onvrede binnen de VVD over samenwerking met Wilders alleen maar te hebben aangewakkerd. Partijprominenten als Frans Weisglas en voormalig spindoctor van de partij Henri Kruithof spreken schande van Fabers kandidatuur. Kruithof schreef kort nadat Wilders Faber naar voren schoof op X: „Wat mij betreft is Dilan Yeşilgöz nu definitief door de ondergrens gezakt. Dit kan echt niet.” Later liet de VVD’er aan RTV Noord weten dat hij vindt dat Yeşilgöz „weg moet”.

Geduld

Als minister wil Faber „vanaf dag één” meteen vaart maken om de asielinstroom te beperken, schrijft ze in haar motivatiebrief. Toch zal haar portefeuille vooral geduld vergen. Om de instroom te beperken willen de coalitiepartijen verschillende bepalingen van de Vreemdelingenwet 2000 buiten werking stellen. Dat kan echter pas als er eerst een tijdelijke noodwet ligt waarin duidelijk wordt welke bepalingen van de Vreemdelingenwet nog wel gelden. Zo’n wetgevingsproces duurt normaliter op z’n minst meer dan een jaar. De enige stap die Faber kan overwegen om over te slaan is de internetconsultatie. Bij zo’n consultatie wordt burgers, instellingen en bedrijven de kans geboden inhoudelijk op een wetsvoorstel te reageren. Een wetsvoorstel ter advisering voorleggen aan de Raad van State is wel verplicht.

Behalve een tijdelijke noodwet door het parlement loodsen moet Faber proberen in Brussel een uitzondering te krijgen op het Europese migratiebeleid. Ook dat belooft een taaie rit te worden, want voordat er een opt-out is, is toestemming nodig van alle afzonderlijke lidstaten.

Fiasco

Hier tekent zich ook het risico af voor Wilders zelf. Door de voordracht van Faber is het straks zijn PVV die verantwoordelijk kan worden gehouden voor het wel of niet slagen van de migratiedoelstellingen. Wordt het een fiasco, dan zullen de overige coalitiepartners dat gegeven vermoedelijk niet links laten liggen.

„Wat mij betreft is Dilan Yeşilgöz nu definitief door de ondergrens gezakt; dit kan echt niet” - Henri Kruithof, voormalig spindoctor VVD