Bert-Jan Ruissen: Stikstofcrisis 2.0 ligt op de loer
De Europese lidstaten hebben maandag alsnog ingestemd met de veelbesproken natuurherstelwet. Europarlementariër Bert-Jan Ruissen (SGP) verwacht voor Nederland een „stikstofcrisis 2.0” met een nieuwe golf aan rechtszaken.
Wat is uw eerste reactie?
„Ik ben er niet blij mee. Deze wet gaat in een dichtbevolkt land als Nederland voor grote problemen zorgen. De SGP is voorstander van zorg voor de natuur, maar we moeten wel streven naar een juiste balans met de landbouw en de economie. De wet leidt tot extra maatregelen, ook buiten de al beschermde Natura 2000-gebieden. Die komen boven op de Habitatrichtlijn, waar de stikstofcrisis uit is voortgevloeid.
Alles is ondergeschikt aan het halen van de natuurdoelen. Lidstaten krijgen een inspanningsverplichting om die te halen. Het wordt knap lastig om een afweging te maken tussen wat je als land wilt met landbouw, met natuur en bijvoorbeeld woningbouw. Ik voorzie al met al veel minder ruimte voor economische activiteiten: een stikstofcrisis 2.0.”
Vanwaar die vergelijking met de stikstofcrisis?
„Ook deze wet zal voor nieuwe rechtszaken zorgen. Er zitten onduidelijkheden in, die tot verschillende interpretaties leiden. Zo moeten lidstaten een historische analyse maken van hun natuur. Die analyse is weer de basis voor het op te stellen nationale herstelplan. Maar wat is een historische analyse? En tot hoever moet je teruggaan? In het oorspronkelijke plan van de Europese Commissie was dat 70 jaar, maar die termijn is eruit gehaald. Natuurorganisaties kunnen zo’n rapport straks misschien onder de maat vinden en naar de rechter stappen om het aan te vechten. Zo zijn er meer juridische haakjes.”
De wet is op sommige onderdelen versoepeld ten opzichte van het oorspronkelijke plan van de Europese Commissie. Bent u daar niet blij mee?
„Jawel, maar die versoepelingen zijn onvoldoende. Ik denk aan het doel voor de veenweidegebieden. Op ons initiatief is het streven naar 100 procent vernatting geschrapt. Het wordt een stuk minder, maar het blijft een forse opgave (stapsgewijs toe naar herstelmaatregelen op 70 procent van de gedraineerde veengronden in 2050, waarvan ten minste de helft moet worden vernat, TR). En wat geldt als vernatten? Kan onderwaterdrainage er ook onder vallen? Ook dat is zo’n onduidelijk juridisch haakje.”
Gaan ook Nederlandse vissers iets merken van de natuurherstelwet?
„Jazeker, de wet geldt voor land én zee. Nog meer gebieden in zee zullen worden aangewezen als beschermde natuur. Het Noordzeeakkoord (deal tussen de Nederlandse overheid en gebruikers van de Noordzee, TR) doet dat al met 15 procent. De Europese biodiversiteitsstrategie, waar de natuurherstelwet een uitwerking van is, wil naar 30 procent. De bodemberoerende visserij wordt waarschijnlijk extra getroffen.”
Hebt u een advies voor het nieuwe kabinet?
„De lidstaten moeten natuurherstelplannen opstellen. De Europese Commissie zal daar kritisch naar kijken. Mijn advies aan het kabinet: ga de lat niet onnodig hoog leggen. Waar je je op vastlegt, daar word je op afgerekend. Dat heeft de aanwijzing van Natura 2000-gebieden ons wel geleerd.”
Wat vindt u van het tijdstip van dit besluit, zo kort na de Europese verkiezingen?
„Strikt formeel mag de Raad dit doen, want de stemming in het Europees Parlement is eerder dit jaar al geweest. Maar ik vind het bijna een negeren van de uitslag van de verkiezingen. Die hebben laten zien dat de burgers een correctie willen op dit doorgeslagen beleid.”
De Oostenrijkse regering wil het besluit door het Europese Hof van Justitie nietig laten verklaren, omdat haar milieuminister op eigen houtje voor de natuurherstelwet heeft gestemd. Biedt dat nog een haakje?
„Het is natuurlijk heel vreemd dat zo’n minister op het laatste moment een besluit van de eigen regering overboord heeft gezet. Het Europees Parlement kan daar niets mee, maar ik hoop dat die gang naar de rechter ons kan helpen.”
