PVV’er Marjolein Faber is nog steeds de beoogde minister van Asiel en Migratie, zegt formateur Richard van Zwol na crisisoverleg met de partijleiders van de vier coalitiepartijen. De beoogde minister-president Dick Schoof wilde alleen kwijt dat het een „nuttig gesprek” was, de partijleiders onthielden zich van commentaar.
Het spoedoverleg werd ingelast nadat VVD-leider Dilan Yeşilgöz zich vrijdagochtend kritisch had uitgelaten over de kandidatuur van het PVV-Kamerlid. Faber wordt de opvolger van Gidi Markuszower, die donderdag opzij is geschoven als ministerskandidaat na een screening door de AIVD.
Maandag tot en met woensdag ontvangt Van Zwol alle kandidaat-bewindspersonen die officieel zijn voorgedragen. Op het door het Bureau Woordvoering Kabinetsformatie gedeelde overzicht ontbrak vrijdagochtend de naam van Faber. Na het overleg zegt de formateur dat ook zij wordt uitgenodigd voor een gesprek. Hij vindt de politica een geschikte kandidaat voor de post en zegt dat ze ook door de AIVD-screening is gekomen.
Faber reageerde na het crisisoverleg op de commotie over haar uitspraken. Ze zei daar begrip voor te hebben. „Als lid van het kabinet zal ik mij natuurlijk uiten binnen de lijnen van het Hoofdlijnenakkoord en de rechtsstaatverklaring”, schreef ze op X.
Tijdens het overleg met de fractieleiders is het ook gegaan over de manier waarop ze hun bedenkingen en ongenoegen aan elkaar bekendmaken. Van Zwol zegt dat zij zich voortaan „rustiger in de media zullen uiten”. Dat voornemen is tijdens de formatie wel vaker uitgesproken. Toch bleven de onderhandelende partijen elkaar bekritiseren via (sociale) media. De formateur benadrukt meermaals dat hij de „rust en orde” wil bewaren. De onderhandelaars hebben volgens hem geen woorden teruggenomen tijdens het gesprek.
Vraagtekens
Het is nooit eerder vertoond dat de naam van een kandidaat-minister bekend is, en die vervolgens na een screening afvalt. Eveneens zeer ongebruikelijk is dat een coalitiepartij openlijk vraagtekens stelt bij een kandidaat-bewindspersoon, zoals de VVD deed bij Faber. „Het komt echt elke formatie wel voor dat een of meer van de kandidaten in het bijzonder in de schijnwerpers worden gezet”, zegt Van Zwol echter bagatelliserend.
Wie vicepremier wordt namens de PVV is nog niet bekend. Daar is volgens Van Zwol niet over gesproken. PVV-leider Geert Wilders zal die naam uiterlijk maandag bekendmaken.
Het besluit dat Markuszower geen minister kon worden, heeft Wilders donderdag samen met Van Zwol genomen, zegt de formateur.
De uitkomst van het crisisberaad tussen de PVV, VVD, NSC en BBB wordt niet goed ontvangen door verschillende oppositiepartijen. Het overleg werd ingelast nadat Dilan Yeşilgöz zich vrijdagmorgen kritisch had uitgelaten over de kandidatuur van Marjolein Faber als minister van Asiel en Migratie. Desondanks krijgt de PVV’er die kabinetspost, zo hebben de coalitiepartijen afgesproken. „Wilders is de baas en de VVD heeft het nakijken”, concludeert Rob Jetten van D66 op X.„Die basislijn voor de rechtsstaat blijkt op deze manier helemaal niets waard”, vervolgt Jetten, verwijzend naar de afspraken die de samenwerkende partijen hierover hebben gemaakt.
Extreemrechtse samenzweringstheorie
In haar politieke carrière is Faber regelmatig in opspraak gekomen. Ze twitterde bijvoorbeeld in 2019 dat de dader van een steekpartij in Groningen een Noord-Afrikaans uiterlijk had en een aversie tegen bier, „volgens een betrouwbare bron”. Ze bleef volhouden dat dit klopte, hoewel het totaal niet overeenkwam met getuigenverklaringen. In 2020 gebruikte ze in een Eerste Kamerdebat de term ‘omvolking’, een begrip uit een extreemrechtse samenzweringstheorie.
„In de regering van een democratische rechtsstaat zou geen ruimte moeten zijn voor verspreiders van extreemrechts gedachtegoed. Die ruimte komt er nu wel met steun van VVD en NSC. Triest en schandalig”, twittert Frans Timmermans, de leider van GroenLinks-PvdA.
Stephan van Baarle valt VVD en NSC aan in een tweet. „Ze staan toe dat een fakenewsverspreidende en omvolkingtetterende haatmevrouw kandidaat-minister is”, schrijft de voorman van DENK.
