De fysieke controles in Britse havens op ingevoerde bloemen en planten leiden vooralsnog niet tot grote vertragingen. De autoriteiten in het Verenigd Koninkrijk hadden vooraf al aangekondigd pragmatisch met de nieuwe situatie om te gaan.
Dat zegt directeur Matthijs Mesken van de Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijproducten (VGB), de brancheorganisatie van sierteeltexporteurs. Dinsdag, de dag waarop de controles in de havens werden ingevoerd, ontving hij nauwelijks klachten van VGB-leden.
„Die verwacht ik de eerste dagen ook niet”, zegt Mesken. „Een deel van de planten is vervroegd uitgeleverd. Bovendien hebben de Britse autoriteiten gezegd dat ze opstoppingen willen voorkomen. Zij willen natuurlijk niet dat op televisie te zien is hoe het in de havens spaak loopt. Dreigt dat wel te gebeuren, dan kiezen ze voor een ”practical approach”. Dan laten ze sommige vrachtwagens ongecontroleerd doorrijden.”
Ook een woordvoerder van Waterdrinker in Aalsmeer, een grote exporteur van kamer- en tuinplanten, heeft nog weinig te melden. „Eind van de week hebben we waarschijnlijk wat meer zicht op de situatie. Wij hebben geen eigen vrachtwagens. Als er problemen zijn, horen wij dat van onze transporteur. Die heeft ingecalculeerd dat transporten drie tot vijf uur langer duren dan normaal.”
De nieuwe grenscontroles zijn het gevolg van de Brexit, het vertrek van het Verenigd Koninkrijk (VK) uit de Europese Unie begin 2020, en moeten het risico op de insleep van ziekten en plagen tegengaan.
Eind 2020 bereikten de twee partijen een akkoord over een nieuw partnerschap. De invoereisen voor plantaardige en dierlijke producten worden sindsdien in fasen aangescherpt, afhankelijk van het risico dat ze vormen voor de land- en tuinbouw in het VK.
Bomen en potplanten zijn aangemerkt als producten met een hoog risico. Die moeten al sinds begin 2021 voorzien zijn van een fytosanitair certificaat: een bewijs dat ze vrij zijn van ziekten en plagen.
Eind januari 2024 werd die eis uitgebreid voor producten met een medium risico: vijf geslachten snijbloemen en –in de vorm van een gezondheidsverklaring– voor gekoeld en ingevroren vlees, vis en zuivelproducten. Komend najaar volgt een reeks groente- en fruitsoorten.
De keuring voor het fytosanitair certificaat wordt in Nederland uitgevoerd door het Kwaliteits-Controle-Bureau. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit keurt dierlijke producten.
Fysiek
Sinds dinsdag worden binnenkomende transporten in de havens fysiek geïnspecteerd. Bij planten wordt vanwege het hogere risico elke vrachtwagen gecontroleerd. „Bij bloemen controleren ze 5 tot 10 procent”, zegt VGB-voorman Mesken.
Voor planten is de fysieke controle niet nieuw. Tot nu toe vond die plaats op zo’n 7000 locaties in het VK, zoals bij supermarktdepots. „Ik kan wel begrijpen dat ze de controle verplaatsen naar een tiental havens. Als er risico’s aan een product kleven, heb je die liever aan de grens en niet ergens midden in het land”, zegt Mesken.
Die concentratie mét de producten die er nu bij zijn gekomen, trekken een zware wissel op de Britse controlecapaciteit. De grootste problemen verwacht Mesken in oktober, als ook groenten en fruit gecontroleerd gaan worden. „Dat kunnen ze niet aan”, voorziet hij.
Opmerkelijk genoeg worden transporten van bloemen, planten en de andere genoemde producten nu twee keer gecontroleerd: aan de Europese en aan de Britse kant van de grens.
In feite is die dubbele controle onnodig, vindt Mesken. „Toen het VK nog in de EU zat, hebben ze onze controles altijd geaccepteerd. Tientallen jaren lang.”
„Dit kost ons alleen maar extra werk, geld en tijd” - Woordvoerder van plantenexporteur Waterdrinker
De woordvoerder van exporteur Waterdrinker is het daarmee eens. „Dit kost ons alleen maar extra werk, geld en tijd.”
Lobby
Op de achtergrond lobbyt de VGB met andere organisaties voor een nieuwe handelsovereenkomst tussen het VK en de EU. Doel is de werkwijze van vóór de Brexit terug te halen. Met de huidige Britse regering zal dat niet lukken, denkt Mesken, maar eind dit jaar zijn er in het VK nieuwe verkiezingen. Labour, de huidige oppositiepartij, is volgens hem daartoe wel genegen.
Intussen is de Britse consument de dupe. Volgens de VGB moet die 3 tot 5 procent meer voor bloemen en planten betalen.
