De afgelopen tijd is de aandacht voor de rol van de werkgever bij geldzorgen toegenomen. Door de hoge inflatie loopt het aantal mensen met financiële problemen op terwijl geldnood zich vaak vertaalt in slechter presteren en ziekteverzuim.

Het rapport van het Nibud, ontwerpbureau Muzus en financieelcoachingsbedrijf Sammen laten zien wat werkgevers en werknemers belemmert of juist motiveert om geldstress te bespreken. De onderzoekers bevroegen 21 werknemers en 19 personen met een managementfunctie op hun ervaringen met gesprekken over geldzaken.

Daaruit blijkt dat leidinggevenden vaak te laat zien dat een werknemer de controle kwijt is. „Ik kom pas in contact met medewerkers als de situatie escaleert. Dit zie ik bijvoorbeeld bij loonbeslag in combinatie met verzuim. Dat is voor mij een trigger om het gesprek aan te gaan”, zo geeft een werkgever aan.

Bedrijfscultuur en iemands eigen sociale cultuur spelen onder meer een rol bij openheid over geldzorgen. Een werknemer: „Ik heb een Surinaamse opvoeding gekregen en geleerd dat je de vuile was niet buiten hangt.”

Maar de vooroordelen bij zowel werkgevers als werknemers creëren een impasse waardoor geldzorgen niet op tafel komen, viel onderzoekster Marion Weijers op. „Werkgevers zeggen: Natuurlijk wil ik helpen, maar dan moet een werknemer wel naar mij toekomen. Terwijl werknemers niet naar hun werkgever stappen vanwege bijvoorbeeld een prestatiecultuur of uit angst voor negatieve gevolgen.”

Verder weten werkgevers vaak niet hoe ze kunnen polsen of een werknemer geldstress heeft en hoe ze hulp kunnen bieden. Daarom hebben de onderzoekers als praktisch hulpmiddel een set met gesprekskaarten ontworpen. Ook belangrijke momenten voor contact kregen een plaats. Weijers: „Levensgebeurtenissen zoals een kind krijgen of te maken hebben met ziekte of overlijden, zijn momenten waarop vragen kunnen rijzen. Een werknemer kan terughoudend zijn om verlof aan te vragen als hij denkt dat de werkgever geen voorstander is van minder uren werken. Op de ene kant van de gesprekskaarten staan vragen vanuit het perspectief van de werkgever, aan de andere kant die vanuit de werknemer.”

Pak een gesprek over geld aan vanuit een positieve insteek, benadrukt de onderzoekster. „De geboorte van een kind is een mooie aanleiding om financiële keuzes die gemaakt moeten worden, op de werkvloer te bespreken. Als het normaal is om over geldzaken te praten, wordt het ook eenvoudiger om te zeggen dat het minder goed gaat.” Ook het aanbieden van een gesprek met een budgetcoach helpt daarbij. „Laat zien dat je de financiële gezondheid van je werknemers belangrijk vindt en informeer over de mogelijkheden.”

Terugblikkend op 45 jaar Nibud zegt Weijers: „De huidige samenleving verwacht veel meer financiële zelfredzaamheid van mensen dan in 1979, het jaar waarin het Nibud is opgericht. Zelfredzaamheid vinden wij te veel gevraagd, want je kunt niet alles zelf. Wel is het belangrijk te weten waar je hulp kunt krijgen. We geven nu veel voorlichting via onze website. Per jaar bezoeken zo’n 4,5 miljoen mensen die. In economisch betere periodes komen mensen met vragen zoals: kan ik een huis kopen? In economisch mindere tijden zijn vragen meer gericht op rondkomen. Ons werk blijft belangrijk.”

„Huidige samenleving verwacht meer financiële redzaamheid van mensen dan 45 jaar geleden” - Marion Weijers, onderzoeker bij het Nibud