Met betrekking tot Israël is het speelveld in de Kamer vrij overzichtelijk. Allereerst is er het Israëlkritische kamp. Daartoe behoort in ieder geval DENK, de meest Israëlkritische fractie van het parlement. Voor de verkiezingen was zij dat samen met BIJ1, de partij van Sylvana Simons die bij de verkiezingen in november geen zetel meer haalde. Enkele weken na de start van de oorlog dienden de twee partijen bijvoorbeeld een motie in voor de oprichting van een tribunaal „voor het vervolgen van oorlogsmisdaden gepleegd door het Israëlische regime”. Geen enkele andere fractie stemde voor.

Ook erg kritisch op Israël zijn de SP en de Partij voor de Dieren (PvdD). Deze fracties steunden bijvoorbeeld een oproep van DENK en BIJ1 over het opschorten van het associatieverdrag tussen de EU en Israël.

Vervolgens zijn er de fracties van GroenLinks-PvdA, D66 en Volt. Opgeteld haalden deze zes fracties –BIJ1 zit niet meer in de Kamer– bij de verkiezingen van 22 november 47 zetels; bij lange na geen meerderheid dus. Bij ongeveer een kwart van de stemmingen over Israëlmoties die sinds 7 oktober zijn ingediend, stond deze groep van zes fracties en 47 Kamerleden als één blok tegenover de rest van de Kamer.

FVD

In zekere zin zou ook FVD tot de Israëlkritische partijen gerekend kunnen worden. In elk geval is het omgekeerde niet van toepassing: de partij is niet pro-Israël. De partij van Thierry Baudet schaart zich bij moties die het kabinet oproepen zich in te spannen voor een staakt-het-vuren als enige bij DENK, SP, PvdD, GL-PvdA, D66 en Volt. Ook stemde FVD met deze partijen mee met een motie om ook de Israëlische „misdaden” tegen Palestijnse burgers te veroordelen.

VVD, NSC en CDA zijn enerzijds pro-Israël te noemen, maar zijn geregeld ook kritisch. Dat geldt vooral voor het CDA. Dat was bijvoorbeeld te zien toen de Kamer vorige maand stemde over het niet uitsluiten van sancties tegen Israël als niet binnen afzienbare tijd „massief meer humanitaire hulp” in Gaza zou worden toegelaten. De christendemocraten stemden toen als enige mee met de genoemde groep van 47 Kamerleden.

NSC, goed voor twintig zetels, steunde recent een Israëlkritische motie van onder meer DENK. Daarin werd het kabinet gevraagd om de verschillende mogelijke „politieke consequenties” in kaart te brengen in het geval Israël besluit om de stad Rafah, in het zuiden van de Gazastrook, binnen te vallen.

Maar ook met steun van FVD, CDA en NSC halen Israëlkritische moties geen meerderheid. De teller blijft dan namelijk steken op 75 zetels. Voor het behalen van een meerderheid is nog één partij nodig, bijvoorbeeld de VVD. Komt die over de brug, dan is er een meerderheid van tien fracties met samen 99 zetels. Een voorbeeld van een motie die het op die manier haalde, is een motie van DENK en GL-PvdA over het niet uitsluiten van een sanctiepakket als Israël een grondoffensief start in Rafah.

Ambassade

Een derde groep partijen is uitgesproken pro-Israël te noemen. Welke partijen er wel en niet onder vallen, is enigszins arbitrair. De VVD kan bijvoorbeeld zowel tot de ‘middengroep’ als tot de pro-Israëlgroep worden gerekend. De partijen die echter zeker tot deze groep behoren, zijn PVV, BBB, SGP, ChristenUnie en JA21; samen goed voor 51 zetels. Alleen deze partijen willen bijvoorbeeld dat de Nederlandse ambassade in Israël verhuist van Tel Aviv naar Jeruzalem. Anders dan bij de groep Israëlkritische partijen komt het overigens maar weinig voor dat alleen deze vijf fracties als één blok tegenover het andere deel van de Kamer staan.

De PVV gaat het verst in haar positie ten aanzien van Israël. Zo stemde de partij in oktober als enige tegen zowel een motie over een staakt-het-vuren als een motie over humanitaire pauzes.

Ook de SGP is zeer pro-Israël. Recent werd de partij aan de tand gevoeld over de grenzen aan haar steun. „Als er deze zomer 100.000 dode Gazanen zijn doordat de operatie op deze manier doorgaat, is er dan een keer een grens?” wilde D66’er Jan Paternotte van SGP’er Diederik van Dijk weten. „Wanneer zegt de SGP: nu kunnen we echt niet verder?” vulde Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) aan. Van Dijk ging hier niet concreet op in, net als op de vraag of hij geen woord van kritiek heeft op het optreden van Israël in Gaza.

Ook deze laatste groep heeft dus fracties uit de middengroep –met name VVD en NSC– nodig voor een meerderheid. Alleen steun van de VVD is niet genoeg, want dan blijft de teller steken op 75.

Positie

VVD en NSC kunnen dus zowel moties van Israëlkritische partijen als moties van uitgesproken pro-Israëlpartijen aan een meerderheid helpen. In de nieuwe samenstelling van de Kamer is het geen enkele keer voorgekomen dat een Israëlmotie het haalde zonder dat VVD en NSC voorstemden. Wel kwam het enkele keren voor dat een motie het ondanks steun van deze fracties niet haalde. Duidelijk is dat voor de Israëlstandpunten die de Kamer aan het kabinet wil meegeven, de positie van deze partijen cruciaal is.