„Waarom mag er niet genoemd worden dat de jarenlange onderdrukking en vernedering van de Palestijnen niet los te zien is van wat er nu gebeurt”, vraagt DENK-voorman Stephan van Baarle. „Alle politieke partijen die nu zeggen pal achter het recht te staan van Israël om zich te verdedigen, zijn selectief.”

Zijn kritische betoog, vorige week in de Tweede Kamer, valt in goede aarde bij Thierry Baudet. „Mooi” en „inspirerend”, recenseert de FVD-leider, die het er „op hoofdlijnen” mee eens is. „Er is aan onze zijde wel sprake van wat voortschrijdend inzicht als het gaat om de situatie in dat deel van de wereld”, licht hij toe.

In het verleden had hij „een ander standpunt over de situatie in Israël”, blikt Baudet terug. „Ik heb me daarin ontwikkeld. Ik heb dat breder leren zien.” De FVD-leider rept nu bijvoorbeeld ook over „misdaden die Israël begaat richting de Palestijnen”. Anti-Israël is zijn houding overigens niet; eerder neutraal. FVD „kiest geen partij in dit conflict”, zei Kamerlid Gideon van Meijeren vorige week bij nieuwsplatform blckbx.

Nog zo’n illustratie: dinsdag stemde FVD –in tegenstelling tot eerdere keren– tegen een motie om de Nederlandse ambassade naar Jeruzalem te verhuizen. De partij keerde zich ook tegen een oproep aan de regering om in EU- en VN-verband haar steun uit te spreken voor het recht op zelfverdediging van Israël.

SGP en PVV

Al met al valt er duidelijk een koerswijziging te ontwaren. Behalve de „onvoorwaardelijke steun” waarover partijleider Baudet in 2019 sprak, diende hij in 2017 samen met Kees van der Staaij (SGP) en Geert Wilders (PVV) een motie in met daarin de oproep aan de regering om „in VN-verband actief stelling te nemen tegen lidstaten in VN-organisaties die disproportioneel agenderen tegen Israël” (2017). Ook zei hij in 2020 dat hij sport in een T-shirt van het Israëlische leger.

De verandering staat echter niet op zichzelf. Voordat de partij repte van „voortschrijdend inzicht” inzake het conflict in het Midden-Oosten, stelde FVD ook zijn visie op de islam, de VS en de NAVO bij.

De islam noemt Baudet in 2017 sarcastisch „de religie van de vrede”. In november 2020 stemt FVD voor een motie waarin het kabinet wordt gevraagd „te erkennen dat de islam niet bij Nederland hoort, en ons land te de-islamiseren”. Helder is dat FVD op dat moment een stevig islamkritische partij is.

Nog geen acht maanden later blijkt de vlag er heel anders bij te hangen. „Ik voel mij helemaal niet meer verbonden met anti-islamrechts in Europa” zegt Baudet. In lijn daarmee stemt FVD eind 2021 tegen een PVV-motie die tijdens de formatie wordt ingediend. Daarin wordt de onderhandelaars gevraagd „om een kabinet te vormen om de-islamisering tot staand beleid te maken, alsmede tot speerpunt van beleid”. Forum steunt die niet. In 2022 stelt Baudet in een interview op YouTube dat er een vijandbeeld over de islam is gecreëerd waar hij in mee is gegaan.

In mei 2020 noemt FVD het „terecht” dat de VS Europa bekritiseren voor het niet voldoen aan de NAVO-verplichtingen. FVD is er glashelder over: Nederland moet meer geld besteden aan defensie en voldoen aan de NAVO-norm. In de studio van de partij spreken Baudet en Pete Hoekstra, de toenmalige ambassadeur van de VS in Nederland, onder meer over de NAVO. Hoekstra speecht eerder, in 2019, zelfs op het partijcongres van Forum. Behalve dat FVD pro-NAVO is, lijkt het zonneklaar dat de partij Amerika als bondgenoot ziet.

Oorlogsmachine

Tegenwoordig klinkt vanuit FVD echter dat de NAVO „niet meer gezien kan worden als defensieve alliantie. Veeleer is dit een meedogenloze oorlogsmachine geworden die zich overal ter wereld laat gelden als de grote bullebak, waarbij het draait om Amerikaanse werelddominantie en om dollars voor het militair-industrieel complex. (…) Forum voor Democratie vindt daarom dat Nederland de NAVO zo snel mogelijk moet verlaten”, aldus toenmalig Kamerlid Ralph Dekker eerder dit jaar. Baudet stelt in 2022 dat Amerika „niet onze vriend” is en gelooft niet meer in „het gevestigde verhaal” over hoe de terreuraanslag van 11 september 2001 (9/11) heeft plaatsgevonden. „Het hele verhaal is extreem onaannemelijk.”

FVD hekelt ingrijpen in andere landen en vindt dat Nederland zich internationaal „terughoudend” dient op te stellen en moet denken aan het Nederlands belang. De regering hoeft van de partij bijvoorbeeld niet de Oeigoeren in China met gewapende hand te verdedigen. FVD is verder tegen het Internationaal Strafhof, en zal dan ook niet bepleiten dat de leiders van Hamas voor dat gerecht moeten komen, stelde Baudet vorige week. Ook zei hij dat hij zich na 9/11 een korte periode heeft laten meeslepen in goed-foutdenken, maar dat hij daarvan is teruggekomen. De oorlogen die Amerika voerde in Afghanistan, Irak, Libië en Syrië zijn volgens hem „gigantische blunders” geweest.

Plaveien

Alles overziend verrast de kritischere houding van FVD ten aanzien van Israël dus niet. Israël ervaart met name bedreigingen uit de islamitische wereld. Een partij die haar eerdere stevige islamkritische houding heeft laten varen, heeft minder aanleiding om het voor Israël op te nemen. Hetzelfde geldt voor een partij die de NAVO en de VS –beiden bondgenoten van Israël– fors bekritiseert. Ten slotte plaveit ook het willen aannemen van een meer afzijdige houding in de internationale politiek de weg naar de keus om Israël niet langer onvoorwaardelijk te steunen, net als het benadrukken van de complexiteit van conflicten.

Kortom, echt verrassend is de nieuwe Israëlpositie van FVD niet.