Oorlog verdeelt. Dat geldt zeker voor de oorlog in Gaza. Maar het is opmerkelijk dat de islamitische landen in het Midden-Oosten tot nu toe juist opmerkelijk eensgezind zijn. Hoe komt dat?
Een van de redenen daarvoor is natuurlijk dat Israël een welkome bliksemafleider is voor de eigen problemen. Naar Israël wijzen is een stuk makkelijker dan die eigen problemen adresseren.
Maar dat is niet het hele verhaal. Al sinds pakweg een jaar of twee is er een tendens gaande van verzoening en toenadering tussen voormalige aartsvijanden, en die tendens zet te midden van de spanningen in het Midden-Oosten nog steeds door.
Een paar voorbeelden. Saudi-Arabië en Turkije voeren al jaren een gevecht om wie zich de leider van de soennitische wereld mag noemen. Onderdeel van dat leiderschap is opkomen voor de Palestijnse zaak – al was het maar in woorden. In 2019 nog beschuldigde de Turkse minister van Buitenlandse Zaken de regeringen van Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten ervan dat ze zich hadden uitgeleverd aan Israël. Maar nu is er niets van die onderlinge verdeeldheid te bespeuren. Sinds het uitbreken van de oorlog heeft Turkije juist steun verleend aan de opstelling van de Golfstaten.
Hetzelfde geldt voor Iran en Saudi-Arabië – vanouds aartsvijanden. Er was al vóór het uitbreken van de oorlog sprake van een historische toenadering, en dat proces gaat vooralsnog door. Kort na 7 oktober hebben de leiders van beide landen zelfs met elkaar gebeld; dat was een unicum. Het laat zien dat zowel Riyad als Teheran vastbesloten is om door te gaan op het pad van diplomatieke toenadering.
Dat kan ook worden gezegd van Hezbollah en de Golfstaten. Vorige week bracht een hoge vertegenwoordiger van Hezbollah een bezoek aan de Verenigde Arabische Emiraten – een land dat vanouds wars is van alles wat riekt naar islamitisch extremisme. Het is nog niet helder wat dit bezoek te betekenen heeft, maar volgens een analist van het doorgaans goed ingevoerde Amwaj.media zou het een eerste stap kunnen zijn op weg naar normalisatie van de betrekkingen tussen de beide kanten.
Kortom, de oorlog in Gaza heeft het proces van toenadering tussen verschillende voormalige vijanden in het Midden-Oosten tot nu toe alleen maar versterkt. Voor Israël is dat geen goed nieuws, want deze toenadering zorgt ervoor dat Israël in toenemende mate wordt geïsoleerd.
Wel is het zo dat de toenadering tussen de voormalige islamitische rivalen vooralsnog vooral uit woorden bestaat. Voor Israël is te hopen dat dit zo blijft, zeker nu Iran zich beraadt op militaire actie tegen de Joodse staat. Eerder deze week schakelde Israël een paar topmilitairen van het Iraanse regime uit in Damascus en sindsdien zwelt de oorlogsretoriek vanuit Teheran aan. Het lijkt gelukkig onwaarschijnlijk dat landen als Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten zich in dat koor gaan voegen. Zo innig zijn de onderlinge banden nu ook weer niet.