Verpact is een stichting die zorgt dat plastic verpakkingen gerecycled worden en het statiegeld wordt uitbetaald. Als iemand een plastic fles in de winkel koopt, betaalt diegene statiegeld, dat uiteindelijk bij Verpact terechtkomt. Als de klant zijn fles inlevert, krijgt hij het statiegeld terug van de stichting.

Als de klant de fles niet inlevert, blijft het geld op de rekening van Verpact staan. En dat is wat er nu op grote schaal gebeurt, bleek vorige week maandag uit onderzoek van Het Financieele Dagblad. Doordat heel veel flessen niet worden ingeleverd, hoeft Verpact honderden miljoenen euro’s aan statiegeld niet terug te betalen.

Wettelijk gezien moet Verpact elk jaar minimaal 90 procent van de plastic flessen inzamelen. Dat percentage haalt de stichting niet. In 2022 werd maar 68 procent van de verkochte plastic flessen weer ingezameld. Daarom heeft de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) de stichting in 2023 al op de vingers getikt en gedreigd met een boete.

Miljoenen

Het is niet bekend wat Verpact met de miljoenen niet uitgekeerd statiegeld doet, hoewel de stichting beweert ze te gebruiken voor verbetering van het inzamelsysteem. Uit het FD-onderzoek blijkt echter dat daar nog nauwelijks in geïnvesteerd is. Bij Tomra, de grootste statiegeldautomatenbouwer, zijn sinds december nog geen twintig automaten besteld voor een prijskaartje van in totaal 260.000 euro, schrijft de krant.

Vorige week dinsdag nam de Tweede Kamer een motie aan waarin Verpact verplicht wordt jaarlijks te verantwoorden waar het geld blijft. In een reactie op het FD-onderzoek geeft Verpact aan al bezig te zijn met het transparant maken van de cijfers. „Binnenkort komen wij met de juiste, door de accountant gecontroleerde, cijfers.”

Fabrikanten en producenten van statiegeldverpakkingen betalen stichting Verpact voor de verwerking van flesjes en blikjes. Ze zijn namelijk wettelijk verplicht om hun afval op te ruimen, vanuit het principe ”de vervuiler betaalt”. Omdat de stichting nu zo veel geld op haar rekening heeft staan dat niet door consumenten geïnd wordt, heeft ze de financiële bijdrage van bedrijven minder nodig. Die heeft ze dan ook eigenhandig verlaagd, blijkt uit het FD-onderzoek. Omdat Verpact door de fabrikanten zelf is opgericht, verlagen die dus eigenlijk hun eigen bijdrage.

Dwangsom

De ILT heeft Verpact eind 2023 een last onder dwangsom opgelegd. Als de stichting eind 2025 het wettelijk gestelde doel niet zou halen, dan zou de inspectie een boete opleggen. De stichting gaf aan dat ze dacht pas in 2026 de norm van 90 procent te kunnen halen. Omdat de inspectie dat te laat vond, nam ze voor Verpact een boete op te leggen als ze de deadline niet zou halen. De hoogte van die boete is onbekend.

We hebben besloten Verpact een nieuw voornemen tot last onder dwangsom op te leggen

Afgelopen donderdag maakte de inspectie bekend dat ze opnieuw het voornemen heeft om Verpact een boete op te leggen. „Eind vorig jaar hebben we al een voornemen opgelegd. Naar aanleiding daarvan diende Verpact een verbeteringsplan in. We hebben dat bestudeerd en besloten om een nieuw voornemen tot last onder dwangsom op te leggen. We willen dat het inzameldoel van 90 procent zo snel mogelijk behaald wordt”, luidt de toelichting van de ILT.

Het statiegeldsysteem hapert niet voor de eerste keer. Sinds 2021 betalen consumenten statiegeld op kleine plastic flesjes, en sinds april vorig jaar ook op blikjes. Die laatste toevoeging zorgde voor een hoop problemen. Emballageautomaten, de apparaten waar de flesjes en blikjes kunnen worden ingeleverd, bleken lang niet allemaal berekend te zijn op blikjes.

De machines liepen vast, onder andere door viezigheid uit de blikjes. Maar de problemen voor Verpact blijken dus veel groter dan vastlopende emballageautomaten.