Putters zei dat dinsdagavond na het laatste gesprek tegen de verzamelde pers.

Van PVV-leider Wilders kreeg Putters deze week te horen dat haast geboden is. Wilders trok eerder vijf omstreden PVV-initiatiefwetten in en maakte zaterdag bekend dat de PVV bereid is te onderhandelen over militaire steun aan Oekraïne. Het is volgens de PVV-leider nu aan andere partijen om in beweging te komen en opening te bieden voor vervolgonderhandelingen. Wilders wil het liefst een meerderheidskabinet, daarna heeft een minderheidskabinet zijn voorkeur en als het niet anders kan een extraparlementair kabinet.

Ook Van der Plas houdt vast aan haar eerder uitgesproken voorkeur voor een meerderheidskabinet. De BBB-voorvrouw deelde een sneer uit naar NSC’er Omtzigt toen ze zei: „Als je kunt gedogen, kan je ook in een kabinet. Ik zie het probleem niet.” Die reprimande bleek echter al gauw aan dovemansoren gericht: Omtzigt herhaalde tegenover de pers zijn pleidooi voor een regeringsvorm met een „lossere band tussen regering en parlement”.

De wenselijkheid daarvan bleek volgens hem maandag opnieuw uit het enquêterapport over het fraudebeleid. Daarin wordt onder meer geconcludeerd dat de Tweede Kamer tekortschoot in de uitoefening van haar controlerende taken. Volgens Omtzigt kwam dat mede doordat de afgelopen meerderheidskabinetten zo waren vormgegeven dat een open debat over het regeringsbeleid en de rigide fraudewetten niet mogelijk was.

De VVD liet eerder weten op zich wel open te staan voor een extraparlementair kabinet, mits ook NSC daarvoor beschikbaar is. Die toezegging heeft Omtzigt tot dusver dus nog niet gedaan.

Voorbarig

In het formatiedebat van 14 februari zei Omtzigt ook te voelen voor een breed extraparlementair kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB waarbij ook CDA en SGP zouden aanhaken. CDA-leider Bontenbal haalde dinsdag echter een ferme streep door die optie. In zijn optiek horen de winnaars van de verkiezingen, waaronder PVV en NSC, gewoon weer om tafel te gaan om te praten over een meerderheidskabinet. De CDA-lijsttrekker constateert dat de inmiddels afgezwaaide informateur Ronald Plasterk in de vorige ronde nog niet heeft vastgesteld dat PVV, VVD, NSC en BBB definitief niet bereid zijn tot een meerderheidskabinet. „Daardoor is nu al overgaan tot gesprekken over andere vormen van samenwerking voorbarig en moet eerst de meerderheidsvariant onderzocht worden”, vindt Bontenbal.

Hij noemt Omtzigts suggestie om nu een extraparlementair kabinet te onderzoeken „ondoordacht en te voorbarig”. Zo’n kabinet zou op dit moment niemands voorkeur moeten hebben, meent Bontenbal.

SGP-leider Stoffer zei dinsdag dat de kiezer op 22 november de verantwoordelijkheid om een kabinet te vormen heeft neergelegd bij PVV, VVD, NSC en BBB, „in welke vorm dan ook”.

Ook CU-leider Mirjam Bikker vindt dat PVV, VVD, NSC en BBB de deur voortijdig hebben dichtgetrokken. Volgens haar is en blijft het aan de vier om duidelijk uit te spreken wat wel en niet lukt.