Gemeente ontvangt 27.000 euro per stoppende boer
Gemeenten profiteren mee van de uitkoopregelingen voor veehouders in het kader van het stikstofbeleid. Per stoppende boer ontvangt de gemeente van het Rijk een vrij te besteden cheque van 27.000 euro.
Het demissionaire kabinet stelt dat bedrag beschikbaar als bijdrage in de kosten die de gemeente „mogelijk” maakt om bijvoorbeeld de bestemming van het boerenerf te veranderen en de omgevingsvergunning te wijzigen of in te trekken. Dat blijkt uit een brief die minister Christianne van der Wal (Stikstof) onlangs aan de gemeenten heeft gestuurd.
Gemeenten hoeven het geld niet aan te vragen en achteraf evenmin te verantwoorden waar ze het aan hebben besteed. Het bedrag stroomt vanaf mei in twee delen automatisch in de gemeentekas: 7000 euro per veehouderij waarvoor uitvoeringsorganisatie RVO een subsidiebeschikking afgeeft en nog eens 20.000 euro nadat de betrokken veehouder definitief zijn handtekening heeft gezet.
Hoewel de gemeente deze zogeheten decentralisatie-uitkeringen van het Rijk ontvangt, moet een boer die iets anders op zijn erf begint in principe de reguliere leges betalen om daarvoor toestemming te krijgen. Stoppende veehouders willen bijvoorbeeld extra woningen bouwen of een niet-agrarische onderneming starten.
Op deze manier lijken de gemeenten twee keer geld te vangen voor hetzelfde werk. Maar minister Van der Wal laat via haar woordvoerster weten dat de kosten die gemeenten maken niet volledig door de leges worden gedekt.
Woordvoerders van Ede en Barneveld, de twee gemeenten met de meeste piekbelasters binnen hun grenzen, bevestigen dat. Bovendien steken de gemeenten ook energie in ondernemers waar ze wel mee in gesprek gaan, maar die zich uiteindelijk niet aanmelden voor uitkoop.
Extra werklast
De speciale uitkering moet volgens de minister helpen voorkomen dat procedures door de „extra werk- last” bij gemeenten vertraging oplopen. Gemeenten kunnen het geld gebruiken om meer menskracht in te zetten voor de begeleiding van stoppende boeren. Vertraging is volgens de minister „onwenselijk voor ondernemers die zich bevinden in een impactvol proces om tot beëindiging te komen.” Bovendien zouden dan ook de terugdringing van de stikstofuitstoot en het „noodzakelijk herstel van de natuur” langer op zich laat wachten.
Het extraatje voor de gemeenten is aangevraagd door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Gemeenten hebben een „belangrijke rol” bij de uitvoering van het stikstofbeleid, schrijft de koepelorganisatie op haar website. „Het gaat om gesprekken met veehouders over de toekomst van hun bedrijf, vergunningen wijzigen of intrekken, omgevingsplannen wijzigen, en toezicht en handhaving.”
Overhouden
Ook een woordvoerster van de VNG benadrukt dat gemeenten voor hun inspanningen meer geld kwijt zijn dan de leges opbrengen en daarom het extraatje van het Rijk ontvangen. En bij elkaar opgeteld zijn die inkomsten waarschijnlijk niet genoeg om alle kosten te dekken. „Van geld overhouden is naar verwachting geen sprake.”
De VNG heeft „lang gepleit” voor de tegemoetkoming maar is blij dat deze er nu aankomt. De VNG is ook tevreden dat het om een decentralisatieuitkering gaat in plaats van een zogeheten specifieke uitkering – in ambtelijke taal aangeduid als SPUK. Bij een SPUK is wél verantwoording achteraf vereist. Die rapportage betekent administratie en dat kost tijd en geld. „Een decentralisatieuitkering is voor gemeenten makkelijker”, zegt de woordvoerster van de VNG. Bovendien is een SPUK geoormerkt: het geld mag alleen voor het aangewezen doel worden gebruikt. Deze variant is onder meer ingezet om gemeenten te ondersteunen bij de sanering van de varkenshouderij.
De decentralisatie-uitkering ontvangen gemeenten voor veehouders die gebruikmaken van de algemene beëindigingsregeling Lbv en de piekbelastersregeling Lbv-plus. Op 14 februari had uitvoeringsorganisatie RVO 1272 aanvragen ontvangen voor de Lbv en de Lbv-plus samen. De aanmelding voor de Lbv is in december gesloten, de Lbv-plus staat nog open tot eind 2024.
Voor de Lbv-plus heeft de RVO tot nu toe 271 aanvragen toegekend en 6 afgewezen. Deze week werd bekend dat de RVO voorlopig geen positieve beslissingen meer neemt, omdat de subsidiepot van 975 miljoen euro leeg is. Het wachten is op nieuw budget: 1,45 miljard euro voor de Lbv en de Lbv-plus samen. Daarvoor heeft de Tweede Kamer donderdag al groen licht gegeven. De Eerste Kamer en de Europese Commissie moeten er nog mee akkoord gaan, het is onduidelijk hoe lang dat gaat duren.
Voor de Lbv, waarvoor vooralsnog 500 miljoen euro beschikbaar is, heeft de RVO nog geen beslissingen verstuurd. Wel zegt de organisatie dat veehouders uiterlijk 1 juni bericht krijgen. Bij de Lbv telt mee hoeveel stikstofneerslag wordt voorkomen als een bedrijf wordt uitgekocht. Aanmeldingen waarbij de natuur het meest gebaat is, krijgen voorrang.
Kleine veehouderijtakken
Het kabinet werkt nog aan een beëindigingsregeling voor kleinere veehouderijtakken die niet onder de Lbv en de Lbv-plus vallen, zoals konijnen-, geiten- en eendenhouderijen. Ook een regeling voor boeren die hun bedrijf willen verplaatsen is in voorbereiding.
Het ligt voor de hand dat die regelingen ook extra werk voor ambtenaren met zich meebrengen, maar minister Van der Wal laat nog open of gemeenten daar ook een extraatje voor ontvangen. Of dat nodig is en of dat dan ook in de vorm van een decentralisatieuitkering gebeurt, wordt volgens haar woordvoerster later bekeken.
En dan zijn er nog boeren die hun bedrijf met subsidie van het Rijk verduurzamen door innovatie (toepassing van nieuwe technieken om de stikstofuitstoot te verminderen) of extensivering (minder dieren per hectare grond houden). Gemeenten hebben hier geen extra werk aan, volgens de LNV-woordvoerster, omdat de bestemming agrarisch blijft.
