Overbevissing, bijvangst en „fantoomvisserij” bedreigen vissenpopulaties
Het gaat niet goed met diersoorten die migreren. Vooral trekvissen doen het slecht.
Dat valt te lezen in een eerste rapport van de Verenigde Naties over trekdieren. Het rapport verscheen aan de vooravond van een conferentie in Samarkand in Oezbekistan over de bescherming van dergelijke wilde diersoorten.
Wereldwijd migreren elk jaar miljarden dieren over duizenden kilometers. Sommige dieren trekken dagelijks (zoals plankton), andere in de loop van de seizoenen (zoals de zalm, de zwaluw of de gnoe). Bij hun trektocht doorkruisen de dieren grenzen van landen of zelfs van continenten.
Treksoorten spelen een essentiële rol in het behoud van ecosystemen en bieden voordelen zoals bestuiving van planten, transport van belangrijke voedingsstoffen en het opslaan van koolstof.
In het rapport worden de populaties van honderden treksoorten tegen het licht gehouden. Onder meer die van soorten die op een speciale lijst staan van de Conventie van Bonn, een VN-verdrag uit 1979 over migrerende soorten (CMS). Bijna de helft (44 procent) vertoont een afname in populatie. Maar voor driekwart van de vogelsoorten en voor ongeveer de helft van de beschermde zoogdieren doemen er geen problemen op.
Bijna een kwart (22 procent) van de dieren op de lijst wordt met uitsterven bedreigd. Vooral met de vissen gaat het slecht: 97 procent staat op het punt te verdwijnen. De omvang van 176 vissenpopulaties is volgens het rapport met 90 procent gekelderd in een halve eeuw. De auteurs wijzen diverse oorzaken aan voor de neergang, met overbevissing als grootste boosdoener. Ook onbedoelde bijvangst in de visserij zien de onderzoekers als belangrijke factor. Ze wijzen verder op het fenomeen „fantoomvisserij”, waarmee ze bedoelen dat vissen en andere zeedieren verstrikt raken in achtergelaten netten of fuiken.
Voor zoetwatervissen zijn dammen in rivieren het grootste obstakel voor hun natuurlijke trekgedrag, dat belangrijk is voor de voortplanting. Van de langste rivieren ter wereld, van meer dan 1000 kilometer, is slechts 37 procent over de gehele lengte goed te passeren.
Overige belangrijke bedreigingen voor diersoorten uit het rapport: habitatverlies, klimaatverandering, (plastic)vervuiling, lichtvervuiling en verstoring door geluid.
Uit het rapport blijkt verder dat de helft (51 procent) van de belangrijkste natuurgebieden voor trekdieren die onder de CMS-lijst vallen geen beschermde status heeft. Bijna 60 procent van die natuur staat bloot aan „onhoudbare menselijke druk”.
Amy Fraenkel, uitvoerend secretaris van het CMS-verdrag, zegt te hopen dat het „baanbrekende” rapport zal bijdragen aan het ondernemen van actie. „Zodat treksoorten wereldwijd blijven gedijen.”
Inger Andersen, uitvoerend directeur van het Milieuprogramma (UNEP) van de Verenigde Naties, benadrukt dat het rapport aantoont dat niet-duurzame menselijke activiteiten de toekomst van treksoorten in gevaar brengt. „De wereld heeft nu de kans om de nieuwste wetenschappelijke inzichten om te zetten in concrete actie voor behoud.”
