Donderdagmiddag voert Remco Breuker midden in de BplusC Bibliotheek het woord tijdens een lezing van het Leiden Asia Centre, waarvan hij sinds kort bestuursvoorzitter is. ”Terug van weggeweest: Noord-Korea als wapenleverancier”, heet de presentatie. Circa zeventig aanwezigen luisteren aandachtig tussen de boekenstapels ”Actueel” en ”Toppers”, terwijl Breuker 25 minuten het woord voert. Daarna is er ruimte voor vragen, waar bijna een uur lang dankbaar gebruik van wordt gemaakt.

Breuker legt uit hoe tot en met 2009 Noord-Korea een belangrijke wapenleverancier was voor landen die nergens anders terecht konden, weinig geld hadden of nog oud Sovjetmaterieel gebruikten. De sancties die de VN afkondigden in reactie op de kernproeven van Pyongyang legden de wapenhandel tijdelijk stil. „Met die sancties ging van alles mis, China en Rusland dwongen ze op veel gebieden niet af”, legt Breuker uit. „Maar in het tegengaan van de wapenhandel waren ze zeer effectief.”

Gifgas

Een belangrijke uitzondering die jaren was Syrië. „Zonder Noord-Koreaanse wapens, munitie, gifgas, helikopterpiloten en militaire adviseurs was Bashar al-Assad niet als winnaar uit de strijd gekomen”, vertelt Breuker. „Er zijn voor miljarden dollars aan wapens gekocht bij Noord-Korea destijds.” Veel van de wapens die Noord-Korea aan Syrië en ook aan Iran en Hezbollah heeft verkocht, kwamen daarna bij terreurbeweging Hamas terecht. Noord-Koreaanse wapens zijn sinds afgelopen oktober meermaals gesignaleerd op het slagveld in de Gazastrook. Ook de kennis die nodig is voor het afgraven van de uitgebreide tunnelnetwerken onder Gaza is vermoedelijk indirect afkomstig van de Noord-Koreanen.

Inmiddels worden VN-sancties met voeten getreden en levert Pyongyang weer volop wapens aan Rusland en het Midden-Oosten, maar dat baart Breuker nog niet de grootste zorgen. „Nog zorgwekkender vind ik de opbouw van een nieuwe internationale wereldorde, die zich niets aantrekt van de Verenigde Naties”, aldus de hoogleraar. „Landen als Rusland, China, Wit-Rusland, Syrië, Iran en Noord-Korea trekken steeds meer naar elkaar toe en trekken zich steeds minder aan van de op wetten en regels gebaseerde internationale orde.”

De wapenhandel met Rusland levert Noord-Korea olie, aardgas, voedsel en geld op, maar dat is volgens Breuker nog niet het grootste geschenk voor Kim Jong-un. „De hoofdprijs is dat Pyongyang een plek krijgt in dit met de VN concurrerende internationale systeem. Noord-Korea is niet zo eenzaam als we vaak denken.” Een eventuele herverkiezing van Trump zal de zaken volgens hem alleen maar verergeren. Zijn eerdere toenadering tot Kim Jong-un heeft volgens Breuker „niks, maar dan ook helemaal niks” opgeleverd.

Europees slagveld

Dat maakt het probleem groter dan Noord-Korea. „Dat wapens van Noord-Koreaanse makelij nu op een Europees slagveld worden ingezet, moet je serieus nemen”, zegt Breuker. „Rusland zegt openlijk dat Noord-Korea nu de belangrijkste wapenleverancier is.”

Hoeveel geld dit het Kimregime oplevert, is volgens Breuker niet te zeggen. „Het is belangrijk genoeg dat Kim Jong-un ervoor naar Rusland reist om er met Poetin over te praten. Reken er dus maar op dat een groot deel van de Noord-Koreaanse economie nu om het produceren van wapens draait.”

Of het tot een oorlog komt? „Dat kan wel of niet gebeuren, daar heeft u niets aan”, aldus de hoogleraar. „Wel zie je een enorme toename aan spanningen.” We hoeven niet helemaal lijdzaam toe te kijken, betuigt de hoogleraar. „Je zou een alliantie van Japan, Zuid-Korea en de Europese Unie tegenover Noord-Korea kunnen zetten”, stelt Breuker. „Maar ik geef toe: dat is een hoop wensdenken.”