Den Haag. Gematigde groei van de bevolking, zoals de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 adviseert, is volgens minister De Jonge „echt het scenario waar je op moet willen sturen”.
De minister van Binnenlandse Zaken zei in zijn reactie op het rapport dat Nederland veel harder groeit dan het aankan „en dat zullen we op alle domeinen van het leven merken. Dat maakt onze demografische groei echt disruptief en onhanteerbaar.”
Waar De Jonge eerder zei dat er tot en met 2030 900.000 woningen gebouwd moesten worden, gaat het volgens hem inmiddels om een aantal van 981.000. Om het woningtekort op te lossen „is er gewoon een grens aan de groei die we kunnen hebben in Nederland”, stelde hij.
Geen enkele immigratie kan Nederland zich overigens ook niet veroorloven, aldus de bewindsman. Dat zou er volgens hem onder meer voor zorgen dat de verzorgingsstaat niet meer kan worden betaald.
Vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Karien van Gennip zei in haar reactie dat demografie een plek verdient „in het hart van ons beleid”. Volgens haar is dat nodig om ervoor te zorgen dat Nederland in 2050 nog een welvarend land is, „met bestaanszekerheid, met goede en betaalbare huisvesting, met zorg en onderwijs die toegankelijk zijn. Terwijl het nu al knelt.”
„Nederland moet geen lagelonenland willen zijn”, aldus de minister. „We hebben echt een probleem als het voor een werkgever aantrekkelijker blijft om drie medewerkers uit Bulgarije te halen dan te investeren in een robot. Goedkoper voor de ondernemer, duurder voor de samenleving.”
De staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 onder leiding van staatsraad en oud-topambtenaar Richard van Zwol presenteerde maandagmiddag haar eindrapport. De kernboodschap uit het rapport is dat de politiek in actie moet komen om de bevolkingsgroei gematigd te laten verlopen. In dat gematigde scenario komt de omvang van de bevolking in Nederland uit op 19 tot 20 miljoen inwoners in 2050. Nu wonen er bijna 18 miljoen mensen Nederland. Een gematigde groei is de beste garantie voor het behoud van het huidige welvaarts- en voorzieningenniveau.
Als de overheid geen maatregelen neemt en de bevolking ongebreideld laat groeien, komt het aantal inwoners in 2050 uit op 22 tot 23 miljoen inwoners. Dat is te hoog, oordeelt de staatscommissie. Dan komen voorzieningen als woningen, gezondheidszorg, onderwijs en vervoer, in gevaar. Het aantal achterstandsgroepen neemt ook toe. En dat is niet wenselijk.
Bevolkingskrimp is in de ogen van de commissie geen aantrekkelijk perspectief. Momenteel kampen sommige regio’s in het noorden en zuiden daar al mee. Krimp niet goed voor de economie. Bovendien komt de betaalbaarheid van voorzieningen daardoor in gevaar.
Robuuste keuzes
Om uit te komen op een gematigde groei moet de politiek volgens Van Zwol wel „robuuste keuzes” maken op het terrein van migratie. Alleen door migratie groeit de bevolking namelijk nog. Er worden momenteel te weinig kinderen geboren om de vergrijzing te compenseren. Als het over migratie gaat, moet de politiek langjarige afspraken maken om het migratiesaldo (immigratie minus emigratie) te beperken tot tussen de 40.000 en 60.000 mensen per jaar.
Die afspraken moeten niet alleen gaan over migratie vanwege arbeid, studie en asiel, maar ook over gezinshereniging. De politiek bepaalt ieder jaar wat het migratiesaldo is en in welke mate ervan kan worden afgeweken. De bandbreedtes zijn geen harde quota of plafonds, maar streefcijfers. Als de daadwerkelijke migratiecijfers afwijken van het doel, moet de politiek aanvullende maatregelen nemen. Het vizier moet daarbij gericht blijven op het doel van 19 à 20 miljoen inwoners in 2050.
Als de politiek de hoofdlijnen van het rapport van de staatscommissie overneemt, moet het migratiesaldo in Nederland drastisch omlaag. De afgelopen jaren lag het saldo namelijk een flink stuk hoger: 223.000 in 2022 en 107.000 in 2021. Het hoge aantal in 2022 kwam door de oorlog in Oekraïne.
Formatie
Het rapport van de staatscommissie komt op een strategisch moment naar buiten. PVV, NSC, VVD en BBB bespreken op dit moment de mogelijkheid om een regeerakkoord op te stellen. Migratie is een van de belangrijkste thema’s.
De conclusies van het eindrapport komen in grote lijnen overeen met hetgeen NSC voorstaat. Voorman Pieter Omtzigt heeft steeds gezegd dat hij een migratiesaldo wil nastreven van 50.000 personen per jaar. Dat zit precies in tussen de bandbreedte van 40.000 tot 60.000 die Van Zwol voorstelt.
PVV-voorman Wilders, die de grenzen voor asielzoekers wil sluiten, vindt het advies te soft: „De asiel- en migratie instroom moet echt veel forser worden beperkt. De commissie is zich er blijkbaar onvoldoende van bewust dat Nederland prop- en propvol is. We raken ons land kwijt, Nederland is Nederland niet meer en dat moet snel veranderen.”
Het rapport leidt aan de formatietafel waarschijnlijk tot pittige discussies.
Redactie politiek
