Taiwan, het land dat geen land mag zijn, kiest zaterdag een nieuw parlement én een nieuwe president. Omdat regeringspartij DPP –sinds 2016 aan de macht– zich stevig uitspreekt tegen China en aan kop gaat in de peilingen, doet Peking er alles aan om te voorkomen dat de DDP opnieuw vier jaar kan regeren.

Dinsdag nog liet China een satelliet over het zuiden van Taiwan vliegen. Vanwege gevaar voor neerkomend puin sloeg de regering in Taipei groot alarm. Het is een nieuw hoofdstuk in het boek over hoe China de druk op Taiwan opvoert. Voorgaande weken probeerde Peking te imponeren door ballonnen bij of over Taiwan te laten vliegen. „Psychologische oorlogsvoering”, reageerde het ministerie van Defensie.

Bondgenoot Amerika

China bemoeit zich intensief met de verkiezingen, omdat het DPP-presidentskandidaat Lai Ching-te –zijn Engelse naam is William– een gevaarlijke separatist vindt. Een stem op Lai en zijn partij staat gelijk aan kiezen voor oorlog, vinden de Chinese machthebbers.

De Kwomintang (KMT) nam deze zienswijze over en daarmee is het belangrijkste verschil tussen beide partijen uitgelegd. De DPP houdt China liefst zo veel mogelijk op afstand, terwijl KMT voorstander is van nauwere banden met het communistische land.

Volgens de laatste peilingen krijgt de DPP-kandidaat ruim een derde van de stemmen, terwijl drie op de tien Taiwanezen opteren voor KMT-tegenstrever Hou Yu-ih. Een vijfde zet z’n geld in op Ko Wen-je van de TPP.

Washington volgt nauwgezet de verkiezingen. Sinds 1949 –nadat Chiang Kai-shek als gevolg van de burgeroorlog in China naar Taiwan uitweek en daar de Republiek China voortzette– gelden de Verenigde Staten als nauwe bondgenoot van het eiland.

Nadat Amerika eind jaren 70 de Volksrepubliek erkende als het enige China, bleven de VS Taiwan steunen. In het land is een wet van kracht die Amerika verplicht om Taiwan te helpen zich te verdedigen als Peking de veelvuldig geuite dreiging om een invasie te ontketenen in daden omzet.

Druk van ketel

Tussen de VS en China zijn er voortdurend spanningen over Taiwan. Een uitbarsting volgde in augustus 2022, toen de prominente Amerikaanse politicus Nancy Pelosi het eiland aandeed. China reageerde met de grootste militaire oefeningen ooit. Ook nadien stuurde Peking massaal militaire schepen en vliegtuigen richting Taiwan – doorgaans in reactie op bezoeken van Amerikaanse politici of wapenleveranties.

Tsai Ing-wen, de huidige president, onderhoudt nauwe banden met de VS. Die koers zal haar beoogde opvolger Lai ongetwijfeld voortzetten. Bij winst van Hou zal Peking aan invloed winnen, maar volgens analisten hoeft dat geen nederlaag voor Washington te betekenen. Minder gedoe rondom Taiwan zou juist druk van de ketel kunnen halen in de relatie tussen de twee grootmachten.

Hoewel het lijkt alsof de verkiezingen draaien om welke Chinakoers het eiland gaat varen, is niets minder waar. Ook KMT zal zich niet uitleveren aan Peking. Het wil bijvoorbeeld niets weten van het model ”één land, twee systemen”, waarbij Taiwan wordt ingelijfd bij China maar zijn eigen politieke systeem en regels behoudt.

Nieuwe Oekraïne

Omdat hiervoor onder de Taiwanese bevolking ook nauwelijks steun is, zou dit ook neerkomen op politieke zelfmoord. Een tweede Hongkong worden –Peking draaide de afgelopen jaren in de stadstaat de democratie de nek om– is voor veel Taiwanezen een schrikbeeld.

Met name nieuwkomer TPP wil de aandacht afleiden van China en in plaats daarvan binnenlandse problemen oplossen, zoals de vastgelopen woningmarkt. De partij maakt zich daarmee met name populair onder jongeren. De deelname van TPP aan de verkiezingen is hoe dan ook van enorme betekenis. Omdat de DPP noch KMT vermoedelijk geen meerderheid zal halen, zullen er straks compromissen moeten worden gesloten.

Het is afwachten hoe Peking reageert als DPP zaterdag de favorietenstatus waarmaakt. Ondanks alle retoriek geloven weinig experts dat de volgende oorlog voor de deur staat en Taiwan het nieuwe Oekraïne wordt. Maar garanties op blijvende vrede in de Straat van Taiwan zijn er niet.