Op migratie zullen de partijen elkaar in ieder geval snel weten te vinden. Het migratiesaldo moet omlaag, vinden ze alle vier. In welke mate; daarover verschillen PVV, VVD, NSC en BBB nog wel van mening. De partij van Omtzigt wil een richtgetal van 50.000 migranten per jaar. De BBB van Caroline van der Plas wil aan maximaal 15.000 asielzoekers per jaar een verblijfsvergunning verstrekken. PVV-leider Wilders opteert voor de meest radicale maatregel: een totale asielstop, maar het kan niet anders of voor NSC en VVD is dat een brug te ver. Laatstgenoemde partij vindt dat Nederland „altijd bereid moet zijn om mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld, veiligheid te bieden”, staat in haar verkiezingsprogramma. In de rechtsstatelijke doorrekening van het PVV-programma, die rechtsgeleerde Wim Voermans op verzoek van Omtzigt uitvoerde, staat te lezen dat een asielstop strijdt met de EU-regels. Daartegen ingaan is weer in strijd met de Grondwet en omdat Wilders intussen heeft beloofd die te zullen respecteren, zit er voor hem weinig anders op dan zijn harde asielstandpunt af te zwakken.

De ambitie van de vier partijen om de instroom in te perken staat in elk geval nog altijd recht overeind. In het debat over de eerste verkennende ronde van de kabinetsformatie, medio december, uitten ze in een motie de wens om de spreidingswet van het kabinet tijdelijk te parkeren. Een verplichte spreiding van opvanglocaties is nog even niet nodig, want de vier gaan de druk op de asielketen verlichten, luidde de redenering.

Gratis geld

Op andere onderwerpen wordt overeenstemming een stuk lastiger. Zo willen PVV en BBB een serie lastenverlichtingen voor burgers en bedrijven doorvoeren. Beide partijen zijn bereid de staatsschuld daarvoor te laten oplopen. NSC en zeker de VVD voelen daar niet voor. Die partijen willen zich juist strak houden aan de Europese begrotingsregels. Die staan niet toe dat het begrotingstekort hoger uitvalt dan 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp).

De VVD sorteert zelfs al voor op bezuinigingen voor de komende periode, bleek tijdens het debat over de najaarsnota, medio december. „Gratis geld bestaat niet, de hand moet op de knip” zei de financieel woordvoerder van de partij Eelco Heijnen. „Dat is nu eenmaal de nieuwe realiteit”, voegde hij daaraan toe. Zijn collega, PVV-Kamerlid Tony van Dijck, vond dat allemaal maar „bangmakerij”.

Kamerlid Henk Vermeer (BBB) wil bezuinigingen vermijden: „Geld mag geen reden zijn om ergens op te bezuinigen”, zei hij in hetzelfde debat. Het is volgens de BBB’er ook helemaal niet nodig. „Bij de overheid is ook gewoon geld te halen, misschien moeten we daar ook eens naar gaan kijken”, stelde hij voor.

Kostenpost

De zorg, de grootste kostenpost op de rijksbegroting, kan ook weleens een splijtzwam worden. Anders dan de VVD willen PVV en BBB het eigen risico in de zorg zo snel mogelijk afschaffen. Dat kost zo’n 6,4 miljard euro (meer zorggebruik plus hogere uitgaven voor de zorgtoeslag) en zorgt verder voor een forse premiestijging, rekende zorgminister Kuipers in december voor. Los daarvan wil de PVV hoe dan ook meer geld naar de zorg om de sluiting van streekziekenhuizen en het toenemende personeelstekort tegen te gaan. De VVD daarentegen is juist veel eerder geneigd te bezuinigen, blijkt uit voorgaande jaren. Fleur Agema, zorgwoordvoerder van de PVV, verweet de VVD geregeld dat die de zorg “kapotbezuinigd” heeft.

Ander discussiepunt is het klimaat. Wilders wil geen „miljardenuitgaven” meer aan klimaatmaatregelen. De PVV-leider wil het klimaatakkoord van Parijs en de klimaatwet „direct door de shredder” halen. NSC en VVD willen zich wel committeren aan afspraken uit het klimaatakkoord.

Oekraïne

Dan is er natuurlijk nog het buitenlandbeleid waar de vier partijen het over eens moeten worden. VVD en NSC willen dat Nederland een leidende rol vervult in het organiseren van internationale steun aan Oekraïne. PVV en BBB vinden zo’n voorloperspositie onnodig.

Als het aan Wilders ligt, wordt het geven van militair materieel aan Oekraïne zo snel mogelijk gestopt. Of hij daarin zal volharden is de vraag. Uit een onderzoek van EenVandaag begin december bleek dat bijna 60 procent van de PVV-stemmers het prima vindt als Wilders zijn Oekraïnestandpunt in de onderhandelingen loslaat. Hetzelfde geldt overigens voor zijn plannen voor een nexit. De PVV-kiezer wil vooral resultaten zien van de beloofde, strengere migratieaanpak.

Of de partijen er samen uit kunnen komen, is de vraag. In ieder geval valt er genoeg te praten op landgoed De Zwaluwenburg.