Het Latijnse patriarchaat in Jeruzalem meldde vorige week dat Israëlische sluipschutters een rooms-katholieke kerk in Gaza onder vuur namen. Israël sprak dit dinsdag tegen. Wat is er nu precies gebeurd?

Vorige week zaterdag kwamen Nahida Anton en haar dochter Samar om het leven. Ze werden geraakt op het terrein van de Holy Family Church in Gaza-Stad. Volgens het Latijnse bisdom heeft een Israëlische sluipschutter de kerk doelbewust onder vuur genomen. Toen een van de vrouwen was geraakt, probeerde de andere haar in veiligheid te brengen. Ook die zou „in koelen bloede” zijn doodgeschoten, aldus een verklaring van het patriarchaat, dat overigens geen bewijs aanvoerde voor de beschuldiging dat Israël achter de aanval zat.

Het Israëlische leger sprak de berichten tegen. Volgens een woordvoerder is er contact met de kerk geweest over „een incident”, maar voerden Israëlische militairen op het moment van de beschieting geen operaties in het betreffende gebied uit. Omdat er slechts zeer sporadisch contact met mensen in Gaza mogelijk is, kunnen veel berichten niet worden geverifieerd.

Waarom blijven christenen eigenlijk in Gaza?

Zoals de meeste inwoners van de Gazastrook kunnen ook christenen het gebied momenteel niet verlaten omdat het van de buitenwereld is afgesloten. Eerder kregen enkele honderden Palestijnen met een buitenlands paspoort toestemming de grens met Egypte over te steken.

De afgelopen jaren is de christelijke gemeenschap in Gaza fors uitgedund. Zij hebben het bijzonder moeilijk onder het bewind van Hamas. Diverse christenen werden vermoord. Momenteel leven naar schatting nog maximaal duizend christenen in de kuststrook. Zij hebben een veilig heenkomen gezocht in kerken, maar ook daar is het zeker niet altijd veilig voor het oorlogsgeweld.

Eind vorige week schoot het Israëlische leger drie gijzelaars dood. Hoe kon dat gebeuren?

De drie mannen werden vorige week vrijdag gedood tijdens een operatie van het Israëlische leger bij Gaza-Stad. Zij waren vermoedelijk aan hun bewakers ontsnapt. Uit voorzorg hadden de drie hun bovenlijf ontbloot, om te laten zien dat ze geen wapens of bomgordel droegen. Ook zwaaiden ze met een witte vlag. Een militair zag de Israëliërs voor terroristen aan en opende het vuur. Daarbij werden twee mannen gedood. De derde vluchtte een gebouw in en schreeuwde in het Hebreeuws om hulp. De commandant beval daarop het vuren te staken. Toch werd er opnieuw geschoten, waarbij ook de derde gijzelaar omkwam. De actie was tegen de regels van het leger, omdat de mannen ongewapend waren en met een witte vlag zwaaiden.

Wat was de reactie van de nabestaanden en de regering?

Direct na het bekend worden van het nieuws gingen burgers de straat op om hun verdriet en frustratie te uiten. Zij verwijten de regering dat zij meer op de vernietiging van Hamas is gericht dan op het redden van gijzelaars. Premier Benjamin Netanyahu sprak zijn diepe medeleven uit. „Dit breekt mijn hart en dat van de natie.” Maar de regeringsleider benadrukte dat Israël om zijn bestaan vecht. Stafchef Herzi Halevy verklaarde dat „het leger, en ik als commandant persoonlijk” verantwoordelijk zijn voor wat er is gebeurd”.

Israël zegt zo weinig mogelijk burgerslachtoffers te willen maken. Maar als het leger niet eens het verschil kan zien tussen gijzelaars en Hamasstrijders, wat blijft er dan over van die claim?

Die claim blijft voluit staan. Nog altijd zegt Israël er alles aan te doen om burgerslachtoffers te vermijden, onder andere via waarschuwingen voor een aanval. Het leger heeft zelfs een speciale juridische afdeling die bij geplande aanvallen een bindend advies uitbrengt of die wel in overeenstemming zijn met het internationaal recht. Belangrijkste vraag daarbij is altijd of het treffen van burgers kan worden voorkomen. Tegelijkertijd worden in de chaos van de oorlog tragische fouten gemaakt. Zo zijn diverse Israëlische soldaten de afgelopen tijd door eigen vuur omgekomen.

De oorlog duurt nu al weken. Is de Israëlische regering nog eensgezind of klinken er ook tegengeluiden?

Over de noodzaak van de oorlog is de politiek nog tamelijk eensgezind. Wel klinkt vanaf het begin van de strijd de roep om verantwoording. Vooral over de vraag hoe de aanslagen van 7 oktober hebben kunnen gebeuren. En ook over de vraag of het kabinet wel voldoende heeft gedaan voor de vrijlating van gijzelaars. Die roep is bepaald niet minder luid geworden en de verwachting is dat er na de oorlog de nodige koppen zullen rollen, zowel in de politiek als in de top van het leger en de veiligheidsdiensten.

Stel, deze oorlog stopt en Israël trekt zich terug. Dan is een zó gehavend Gaza toch een ideale voedingsbodem voor nog meer Hamasgeweld?

Dat klopt. En dat is ook het grote probleem in de strijd tegen deze radicaal-islamitische beweging. Israël kan Hamas militair wel uitschakelen, maar het is vrijwel onmogelijk om met een ideologie af te rekenen. Daarvoor zal er iets in de harten en hoofden van mensen moeten gebeuren.

Richard Donk, redacteur Midden-Oosten