Homoseksuele kerkleden met een relatie moeten binnen de Nederlandse Gereformeerde Kerken (NGK) ambten kunnen vervullen en aan het heilig avondmaal deelnemen.
Dat adviseert een meerderheid van de leden van het NGK-studiedeputaatschap ”Homoseksualiteit in de kerk” in een vrijdag verschenen rapport. De generale synode van de NGK bespreekt het document in maart.
Het lukte de leden van het deputaatschap –onder wie enkele christelijke gereformeerden op persoonlijke titel: eerst Els van Dijk, later Martin den Heijer en Christel Steenhart-van Twillert– na zo’n vijf jaar studeren niet om met een eensluidend advies te komen. „Spijtig en pijnlijk” noemen ze dat in hun 246 pagina’s tellend rapport. „Laten we ons erbij neerleggen, in de hoop dat in de toekomst het moment komt dat we elkaar alsnog vinden.”
Deputaten zijn het erover eens dat de Bijbel „gelijkgeslachtelijke seks” afkeurt, maar de meesten van hen zien toch ruimte voor homorelaties „in liefde en trouw” als „tijd en cultuur” worden „verrekend”.
Dr. Wolter Rose, hoofddocent semitische talen en culturen aan de Theologische Universiteit Utrecht en celibatair levend homoseksueel, krijgt in een afzonderlijk hoofdstuk de ruimte om zijn bezwaren uiteen te zetten. Onder de kop ”Een zijspoor, een dwaalspoor” keert hij zich vooral tegen het „pleidooi om ruimte te maken voor gelijkgeslachtelijke verbintenissen met een seksuele dimensie”. Daarin zouden volgens hem „ervaring, intuïtie en emotie” de doorslag geven. „Het onderwijs van Christus en de apostelen over huwelijk en seksualiteit wordt op een essentieel punt op een zijspoor gezet.”
Niet dwingend
Daarmee weerspiegelen de commissieleden de verdeeldheid binnen de NGK over het onderwerp homoseksualiteit. Sommige gemeenten vinden dat mensen van gelijk geslacht die „in liefde en trouw” een relatie hebben niet aan het heilig avondmaal mogen deelnemen of de ambten van predikant, ouderling of diaken kunnen bekleden, terwijl andere daar geen moeite mee hebben. In sommige kerken is dit al de praktijk, geeft het rapport aan.
Het deputaatschap wil ruimte geven aan die verschillende stemmen. In het rapport staan zes brieven van pastores, waarin die ingaan op de vraag hoe ze zouden omgaan met een lesbische stel dat binnenkort naar hun gemeente komt.
Waar de deputaten het wel over eens waren, is dat de NGK „linksom of rechtsom” keuzes moeten maken. „Onduidelijkheid en onzekerheid dragen immers niet bij aan de veiligheid (en het ervaren daarvan) van onze homoseksuele broers en zussen. Zij –en de plaatselijke gemeenten niet minder– zijn er daarom bij gebaat te weten welke positie het landelijke verband van de NGK inneemt op voor hen aangelegen punten.”
Dat betekent overigens niet dat plaatselijke kerken zich per se aan de landelijke richtlijnen moeten houden. „Een landelijke uitspraak mag niet dwingend opgelegd worden aan een lokale kerk die daarmee een gewetensprobleem heeft”, vinden de commissieleden. Er moet ruimte blijven voor eigen beleid.
Avondmaal en ambt
De meerderheid van het deputaatschap is van mening dat het avondmaal „niet onthouden” mag worden aan „gelovige homo’s” die een relatie hebben. „Het avondmaal is er voor alle zondaren die zich verootmoedigen en zich willen bekeren van hun zonden. Dat betekent dat diegenen welkom zijn aan de tafel, die Jezus Christus als hun Zaligmaker aanbidden en heilig voor Hem willen leven, ongeacht of zij hetero of homo zijn, single of celibatair leven of in een relatie van liefde en trouw samenleven.”
Als homokoppels geen ambt mogen vervullen, dan kan dat er volgens de meerderheid van het deputaatschap op lijken dat er „in hun leven sprake is van iets verwijtbaars, iets waardoor zij beneden de maat van Gods bedoeling blijven en weliswaar lid, maar geen volwaardig lid van de gemeente zijn. Dit schijnbare verwijt moet worden weggenomen en dat kan alleen als de gemeente de ambten voor hen openstelt.”
Zegen
Het deputaatschap geeft nog geen advies over het zegenen van homorelaties. Ook daarover zijn de meningen verdeeld en bovendien was er „onvoldoende tijd” om alle vragen rond het zegenen of bevestigen van een homoverbintenis „goed te doordenken”. Zolang het om voorbede „in de min of meer private sfeer gaat”, hoeft het kerkverband niets te regelen, vindt het deputaatschap. „Maar wanneer de bevestiging van een huwelijk tussen leden van hetzelfde geslacht aan de orde is, lijkt een landelijke uitspraak wel nodig te zijn, omdat er ten opzichte van hoe het huwelijk vanouds en op Bijbelse gronden gedefinieerd werd duidelijk een wissel omgaat.”
De commissie adviseert de synode om een nieuw deputaatschap in te stellen. Dat moet gaan kijken welke liturgische formuleringen bij het zegenen of bevestigen van een homoverbintenis of -huwelijk gebruikt kunnen worden. Ook moet worden onderzocht of er „een liturgisch moment kan komen voor wie celibatair wil leven”.
