De klimaatconferentie in Dubai (COP28) gaat de boeken in als een historische top: hier besloot de wereld tot „het begin van het einde” van het tijdperk van fossiele brandstoffen. En dat in een oliestaat.
Toen de slottekst woensdagmorgen werd aangenomen, klonk er eerst een aarzelend, maar vervolgens een daverend applaus door de afgevaardigden in de plenaire zaal in Dubai.
Een beetje gemok viel er in de afgelopen nacht na het publiceren van de nieuwste conceptverklaring nog steeds wel te horen. Sommige landen hoopten op een nog krachtigere tekst. De verklaring bevat namelijk geen stellige uitspraken over het uitbannen van kolen, olie en gas, maar rept enkel over „een transitie weg van fossiele brandstoffen”.
Toch is de nieuwe tekst een stuk duidelijker dan het eerdere concept dat bergen kritiek oogstte. Daarin stond nog een lijst met vrijblijvende suggesties wat landen „zouden kunnen” doen om klimaatverandering tegen te gaan. Eilandstaten, die de dreiging van een stijgende zeespiegel aan den lijve ervaren, zagen hun doodsvonnis getekend. In de definitieve slotverklaring klinkt wel een concrete oproep tot actie.
Bijzonder is het expliciet noemen van fossiele brandstoffen. Dat is voor het eerst. In de eindteksten van zowel Glasgow (2021) als Sharm el-Sheikh (2022) werd alleen steenkool genoemd. Al in Glasgow hoopten partijen overeenstemming te bereiken over het uitbannen van steenkool, de vervuilendste van de fossiele brandstoffen. Toen viel het resultaat tegen: „uitbannen” werd „verminderen”. In de slotverklaring van Dubai staat wel een zinsnede over het uitbannen van ”unabated” steenkool, oftewel van kolencentrales zonder techniek om CO2 af te vangen en op te slaan.
Belangrijke andere doelen waar alle 198 deelnemende landen het over eens zijn: een verdrievoudiging van de productie van hernieuwbare energie en een verdubbeling van energiebesparing in 2030. Ook moeten landen stoppen met fossiele subsidies, als deze niet gericht zijn tegen energiearmoede.
De klimaattop in Dubai was een cruciale. Hier werd voor het eerst de balans opgemaakt van de resultaten van het klimaatbeleid sinds het akkoord van Parijs (2015). De slotverklaring is bepalend voor het beleid in de komende jaren. Met deze tekst gaan alle lidstaten aan de slag om hun nationale klimaatplannen bij te schaven. Tijdens de klimaattop in 2025 in Brazilië moeten die nieuwe en herziene plannen worden besproken.
Het succes van de top in Dubai is deels te danken aan voorzitter sultan Ahmed Al Jaber. Voorafgaand aan de conferentie klonk de nodige kritiek aan zijn adres. Een oliesjeik die de voorzittershamer zwaait? Dat kon niet goed gaan. Toch beloofde hij te luisteren naar de wetenschap. Hij noemde het 1,5 gradendoel de poolster waar hij op voer. Hij beloofde niet alleen, maar leverde ook. Hij kreeg oliestaten als Saudi-Arabië mee. Daarmee blijft het 1,5 gradendoel nog in leven.
Zonder duidelijke uitspraken over fossiele brandstoffen in Dubai had het 1,5 gradendoel voorgoed de ijskast in gekund. Daarvoor waarschuwden talloze rapporten en instanties vooraf. Het gevaar ligt op de loer dat landen blijven investeren in nieuwe olie- en gasvelden. Dat veroorzaakt zoveel uitstoot dat de opwarming waarschijnlijk over de 1,5 graad zal gaan. Investeren in fossiele brandstoffen lijkt nu verleden tijd. Al moet de praktijk dat nog uitwijzen. Een addertje onder het gras is een bepaling die positief is over ”transitiebrandstoffen”. Daarmee kan men het boren naar aardgas blijven rechtvaardigen.
Hier en daar werd deze Arabische ”Conference of Parties” (COP) gekscherend de ”Conference op Petrostates” (conferentie van oliestaten) genoemd. Met de slotverklaring is het boven verwachting toch een historische klimaattop geworden.
