Terwijl er landelijk meer dan 400.000 vacatures openstaan, zijn er nog steeds veel mensen die niet aan werk kunnen komen, vaak omdat ze niet beschikken over de juiste papieren. Vakorganisatie CNV deed daarom medio november een oproep aan de werkgevers, waaronder de overheid, om iets aan de diplomacultuur te doen.

Vooral sectoren die werken met harde eisen, zoals de zorg en de kinderopvang, kunnen moeilijk aan nieuwe medewerkers komen. Dat baart de bond zorgen. Voorzitter Piet Fortuin stelde in onder meer het Algemeen Dagblad dat de eisen te star zijn. Volgens hem dreigt Nederland steeds meer vast te lopen. De personeelstekorten worden voor een groot deel veroorzaakt door de vergrijzing, maar diplomavoorwaarden spelen volgens hem ook een rol. „Tegenover de honderdduizenden vacatures, staan er in Nederland ongeveer een miljoen mensen aan de kant.”

Doorgeschoten

Volgens Fortuin is het tijd is om op een nieuwe manier naar arbeid te kijken. Hij erkent dat werkgevers soms terecht naar diploma’s vragen, maar vindt dat Nederland op dit terrein is doorgeschoten.

Een groep die op het moment vaak buiten de boot valt, is die van de oudere werknemers. Ondanks de grote vraag naar personeel heeft twee derde van de 55-plussers moeite met het vinden van een nieuwe baan. Volgens de CNV-voorzitter is dat krom. „Juist deze mensen beschikken vaak over een schat aan ervaring, maar werkgevers waarderen dat onvoldoende. Ze worden vaak afgewezen omdat ze niet de juiste papieren hebben.”

Vakbond CNV pleit daarom voor het werken met een zogeheten competentiepaspoort, ook wel skillspaspoort genoemd. Dat is een document dat de kennis, vaardigheden en ervaring van een werknemer samenvat. Als bedrijven en de overheid daarnaar zouden kijken, in plaats van alleen naar diploma’s, zou dat volgens de bond positieve gevolgen hebben.

Het idee is niet nieuw. Al in 2018 gaf werkgeversorganisatie AWVN aan dat er veel meer naar de kennis en ervaring van werknemers gekeken zou moeten worden. De organisatie is dan ook ingenomen met het pleidooi van het CNV.

Inmiddels heeft de bond veel meer positieve reacties op het voorstel gekregen, meldt voorlichtster Jolanda van Zwieten. Die reacties komen vooral van eigen leden, maar ook vanuit maatschappelijke organisaties. „We hebben een gevoelige snaar geraakt en we hopen dat we de bewustwording bij werkgevers en de overheid hebben vergroot.”

Andere wind

Een organisatie die de diploma-eisen al heeft losgelaten is ’s Heeren Loo. Vanaf de zomer waait daar een andere wind. Of iemand nu bouwvakker, buschauffeur of politieagent is, hij of zij mag solliciteren. In principe is iedereen welkom. In de huidige arbeidsmarkt is het voor de zorgorganisatie onmogelijk geworden om alleen bevoegde mensen in dienst te nemen. Daarom wordt er nu vooral gekeken naar bekwaamheden en motivatie. Met de achterliggende gedachte: iemand die een diploma heeft, is niet automatisch beter in een bepaalde baan. Het gaat om aanleg voor het werken met mensen met een beperking.

De koerswijziging had een aanleiding. Het aantal sollicitanten nam sterk af. ’s Heeren Loo, met 17.000 werknemers, moet elk jaar 2500 nieuwe mensen binnenhalen en dat lukte niet meer.

De nieuwe aanpak leidt tot meer sollicitaties. Volgens persvoorlichter Nico Schipper is het aantal met zo’n 20 procent gestegen. Afhankelijk van de kwaliteiten van de geïnteresseerde zoekt de organisatie een passende functie voor hem of haar. En dat werkt. Schipper: „Het gaat er om wie je bent en waar je talenten liggen. Wat nodig is in een baan leert iemand voor een groot deel in de praktijk. Dat betekent niet dat er nu nergens meer diploma’s nodig zijn. Voor sommige functies moeten die op termijn toch worden behaald.”

Iemand die zonder diploma wordt aangenomen, gaat in principe aan de slag als leerling assistent-begeleider. Altijd onder de hoede van iemand die wel diploma’s en bevoegdheden heeft. Dat is ook verplicht. In de zorg zijn veel regels en protocollen van toepassing. ’s Heeren Loo heeft de nieuwe aanpak inmiddels besproken met de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd.

Sirjon

Ook voor reformatorische zorginstellingen is het vaak moeilijk om aan geschikt personeel te komen. Overwegen zij ook een koerswijziging? Ad Plomp, bestuurder van zorggroep Sirjon, geeft aan dat zijn organisatie al langer over deze materie nadenkt.

Diploma’s blijven nodig, maar wie die nog niet heeft, is welkom. „Bij sollicitaties kijken we naar de motivatie van de gegadigde, maar we willen ook weten of iemand bij Sirjon past en bereid is om een diploma te gaan halen. Als dat zo is, kan iemand aan de slag en gaat hij of zij daarnaast een leertraject in.

We hebben een nieuwe functie: aspirant-leerling. Die is bedoeld voor mensen die ergens anders hebben gewerkt en een switch willen maken naar de zorg. Die lopen de sollicitatieprocedure door en kunnen daarna aan het werk.”

Sirjon laat leerlingen kennismaken met de zorg door middel van e-learning. Daarbij is het de bedoeling dat ze binnen een jaar starten met hun studie. In samenwerking met het Hoornbeeck College biedt de organisatie zijinstromers een verkorte opleiding aan.