Palestijnen van nu zijn niet de Filistijnen van toen
De oorlog tussen Israël en Hamas woedt sinds 7 oktober en het einde lijkt nog niet in zicht. Naast de talloze politieke en strategische vragen die er over deze strijd zijn te stellen, vragen nogal wat mensen zich af of er ook zaken vanuit de Bijbel geduid of uitgelegd kunnen worden. Want stammen de Palestijnen nu wel of niet af van de Filstijnen?
De huidige oorlog tussen Israël en Gaza is zeker niet de eerste in dit gebied: al in de Bijbel voeren de Israëlieten hier oorlog. Wanneer werd er eigenlijk voor het eerst gevochten in of om dit stuk land?
Eerst even een stukje Bijbelse geschiedenis. Het land Kanaän werd door de Heere beloofd aan Abraham. God riep hem uit Ur der Chaldeeën en hij zou de vader van alle gelovigen worden. Zijn nakomelingen zouden tot een groot volk worden, dat het land dat bewoond werd door de Kanaänieten „erfelijk” zou bezitten.
De kleinzoon van Abraham, Jakob, kwam tijdens een grote hongersnood met zijn gezin in Egypte terecht, waar Jakobs zoon Jozef onderkoning was, die zo zijn familie, gevlucht uit Kanaän, in leven kon houden.
In Egypte werden de Israëlieten, na de dood van Jakob en Jozef, tot slaven gemaakt. De Heere zag de onderdrukking van het volk echter en riep Mozes om Zijn volk weg te voeren uit Egypte. Uiteindelijk nam Israël Kanaän, na veel strijd, in bezit.
Wat het gebied rond de stad Gaza betreft: in Genesis 10:19 wordt Gaza voor het eerst genoemd. In de Bijbelboeken Deuteronomium en Jozua gebeurt dit nog enkele malen. Richteren 1:18 vermeldt dat Juda Gaza innam „met haar landpale en Askelon met haar landpale, en Ekron met haar landpale.” Verderop in Richteren gaat het over de Filistijnen die in Gaza wonen. Later in het Oude Testament komt Gaza nog regelmatig langs, in Zefanja 2:4 bijvoorbeeld: „Want Gaza zal verlaten wezen…” In het Nieuwe Testament komt Gaza één keer voor, in Handelingen 8:26.
Wat ik me altijd al afvraag: zijn de Filistijnen over wie het in de Bijbel gaat de voorouders van de Palestijnen?
De Palestijnen die nu in de Gazastrook wonen, zijn onder andere nakomelingen van Arabieren die het gebied bevolkten nadat de Filistijnen –net als de Israëlieten– rond het jaar 600 voor Christus door de Assyriërs waren weggevoerd. Veel Palestijnen vertellen graag dat zij nakomelingen zijn van de Filistijnen. Maar dat klopt historisch gezien niet. Na de Babylonische wegvoeringen woonden er verschillende stammen en volkeren in het Beloofde Land.
Bijbelse landkaartjes van Kanaän in de tijd van David, Salomo en Elia laten zien dat de Filistijnen toen in het gebied woonden dat nu de Gazastrook is. Dat bewijst toch dat dit stukje land de Joden gewoon niet toebehoort?
De Filistijnen waren een zeevarend volk dat in het land Kanaän aan de kust woonde en afkomstig was van Kreta of Cyprus. De meeste Bijbeluitleggers denken dat in Jeremia 47:4 en in Amos 9:7 Kreta bedoeld wordt als daar „Kaftor” genoemd wordt als plaats waar de Filistijnen vandaan komen. De Filistijnen waren in Bijbelse tijden een zeer machtig volk waarmee veel strijd gevoerd werd. Ze werden waarschijnlijk pas onder koning Hizkia echt verslagen.
Zag het Bijbelse Israël (Kanaän) er qua omvang hetzelfde uit als het huidige Israël?
Het Bijbelse Israël was niet steeds even groot. Onder het bewind van koning Salomo strekte het land zich volgens de Bijbel uit van de Middellandse Zee tot aan de rivier de Eufraat. Op veel andere plaatsen wordt Israël in de Bijbel echter omschreven als het land van Dan tot Berseba. Dat zou dus betekenen dat het land in het noorden ongeveer dezelfde grens had als nu met Libanon en het zich naar het zuiden uitstrekte tot aan het noordelijke deel van de Negevwoestijn. Er hoorden ook stukken land van Jordanië (het Overjordaanse) bij het Bijbelse Israël. De Negevwoestijn, die nu bij Israël hoort, was in Bijbelse tijden het gebied waar onder andere de Edomieten woonden.
Overigens: Israël is nooit (helemaal) één volk in één land geweest. Zelfs in de hoogtijdagen van het rijk woonden er tal van vreemdelingen in het land. Denk bijvoorbeeld aan Uria, de man van Bathseba, die een Hethiet was (2 Samuël 11:3).
Het huidige Israël is wat grondgebied betreft, zelfs inclusief de zogenoemde Palestijnse gebieden, met ongeveer 30.000 km2 kleiner dan Nederland (bijna 42.000 km2). De Gazastrook (of Gaza) is niet groter dan 365 km2.
In de Bijbel wordt gesproken over Kanaän en Israël, maar ook de naam Palestina komt zeven keer voor. Hoe zit dat?
De naam Israël wordt voor het eerst genoemd in Genesis 32:28, nadat Jacob geworsteld heeft met een Engel. Deze Engel verandert Jakobs naam in Israël. Deze naam wordt in Genesis 35:10-12 door de Heere verbonden aan het feit dat Jakob –Israël– tot een groot volk zal worden.
Het land Kanaän was het land waar de Kanaänieten woonden. De aanduiding Kanaänieten betekent niet dat het hier om één volk ging. De bevolking was altijd zeer divers en bestond uit verschillende etnische groepen en nomadische stammen – die het volk Israël op bevel van de Heere moest uitroeien.
De naam Palestina in de Bijbel is een vertaling van de Hebreeuwse naam Peleshet. De Statenvertaling vertaalt dit met Palestina. Andere vertalingen vertalen het woord met Filistea. Waarschijnlijk was ”Peleshet” een aanduiding voor het woongebied van de Filistijnen.
Waarom heet Israël nu Israël?
Bij de stichting van de staat Israël in 1948 was heel lang onduidelijk hoe de stichters het land van de Joden zouden noemen. De namen Palestina en Zion deden de ronde. Uiteindelijk werd toch gekozen voor de Bijbelse naam Israël.
Maar waarom hebben de Palestijnen het dan over Palestina?
De Romeinen gaven het door hen bezette gebied in de tweede eeuw de naam van de provincie Syria Palaestina, dat later Palestina werd. De Palestijnen, zoals zij zichzelf na de stichting van de staat Israël in 1948 gingen noemen, hebben Israël nooit willen erkennen.
Wim van Egdom, redacteur kerk en godsdienst