De avond valt. Een druilerige regen daalt neer op Amsterdam. Een gure wind waait over de honderden bezoekers van een bijeenkomst voor solidariteit in Nederland. Zorg over de politieke doorbraak van de PVV drijft hen samen.

In het hele land vinden demonstraties plaats tegen de verkiezingszege van de PVV. In Utrecht liep een betoging donderdag uit op oproepen tot vernietiging van de staat Israël. „From the river to the sea.”

Acht mensen met blauwe hesjes –”ordedienst”– houden in Amsterdam een oogje in het zeil. Agenten kijken toe. Opvallend dat de manifestatie geen allochtonen trekt. Nou, eentje dan. Of twee.

De bijeenkomst is geen demonstratie, benadrukken de organisatoren. „Neem alleen een lichtje, kaars en liefde mee.” De bezoekers zwaaien met lampjes, windlichten en kaarsen. Een man houdt een bord omhoog: ”Islamitische Nederlanders, wij houden van jullie.”

Femke Burger (43) uit Abcoude staat met een batterijkaars in haar hand. Niet echt duurzaam, geeft ze toe. „Maar wel handig met deze wind”, reageert de GL/PvdA’er. Frans gestemd? „Nee, een vrouw natuurlijk.” Ze is „erg geschrokken” van de winst voor „extreem-rechts” bij de Kamerverkiezingen. Keert ze zich met haar protest niet tegen democratische verkiezingen? „Nee, de uitslag is een feit. Ik ben hier omdat ik voor iets anders sta.” De kans bestaat dat Wilders premier wordt. „Dan ga ik emigreren, heb ik tegen mijn vriend gezegd.”

Onmacht

Ook Kees Swart (64) uit Amsterdam aanvaardt de uitslag. Na enig nadenken, dat wel. „Antifascisten roepen op tot harde actie. Dat hoort u mij niet zeggen. Ik ben hier om een signaal af te geven. Ik voel verdriet, woede, onmacht. Wilders zet mensen tegen elkaar op.”

Swart –geruite pet– heeft drie demonstraties in twee weken achter de kiezen, „Ik begin een beroepsdemonstrant te worden.” Hij heeft „heimwee” naar de „goeie ouwe tijd” met gematigde middenpartijen. „Het is nu allemaal zo extreem geworden.”

Fanfareband Accu uit Amsterdam speelt zich de longen uit het lijf. Regen drupt op de koperblazers. Op een podium van 1 vierkante meter begint iemand een toespraak. Onverstaanbaar. Megafoon werkt niet. Of de batterijen zijn op. Dan heffen de bezoekers maar een spreekkoor aan. „Hoe laat is het…?!” gilt iemand. „Solidariteit”, scandeert het publiek. „Hoe laat is het…?!” Onvermoeibaar.

Channa Kistemaker (67) uit Amsterdam heeft zich uitgedost met kerstverlichting. Rood lampje op haar buik. „Schrik” om Wilders brengt haar op de Dam. „Zorgwekkend. Ik had gehoopt dat gematigde partijen zouden winnen.”

Wilders probeert bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten, zegt ze. „Dat kan gevaarlijk worden. Mensen kunnen agressief worden.” Geldt dat niet ook voor tegenstanders van de PVV? „Zeker, krakerscollectieven roepen op tot geweld. Daar ben ik ook niet voor.”

Demonstranten tegen Wilders maken zich net zo gemakkelijk sterk voor de Palestijnen. „Als hier de oproep voor de vernietiging van Israël klinkt, stap ik op die mensen af”, reageert Kistemaker, Joodse Amsterdammer, onverschrokken. „Daar ben ik niet bang voor. Ik kijk ze recht in de ogen.” Lokaal stemt ze PvdA, landelijk ChristenUnie.

Redouane Lacha uit Amsterdam, slachtoffer van de toeslagenaffaire, is een van de weinige allochtonen op de Dam. De Marokkaan woont 30 jaar in Nederland. „Ik ben ambtenaar, ik betaal belasting, mijn dochter zit op hockey. Ik ben onderdeel van de samenleving. Dit is mijn land. Ik wil hier worden begraven.”

Criminaliteit

De Marokkaan –zwarte muts– verzet zich niet tegen de winst van Wilders. „De kiezer heeft gesproken.” Het raakt hem wel, ook als moslim. „Heel pijnlijk.” De PVV-zege is het gesprek van de dag onder Marokkanen. „Ouderen vragen zich af of ze straks na een vakantie in Marokko het land nog inkomen.”

Is de opkomst van Wilders ook niet te verklaren doordat Marokkanen volgens critici statistisch bovenmatig hoog scoren in criminaliteitscijfers? „Ik praat dat niet goed. Het is een vorm van integratie, afgekeken van de Nederlanders. Kijk eens in Edam, Volendam en Urk. Komt daar geen criminaliteit voor?”