Binnen hoorde ik al op de gang dat een pianist en violist in de kerkzaal een Joods lied aan het oefenen waren. Toen ik binnenliep, viel de Israëlische vlag op het podium me op. „Die staat daar trouwens altijd”, verzekerde Jaakko me. Dat gold niet voor de tentoonstelling over de Holocaust langs de muur, waarin Anne Frank een prominente plaats had. Misschien niet verrassend op de Finse Biblebelt, maar ik was hier duidelijk in een Joodsgezinde omgeving.

Ik haalde mijn camera voor de dag en zei Jaakko dat ik zou scherpstellen op zijn mooie volle baard. Die was nog nieuw, zei hij. „Ik speel vader Casper in een voorstelling over Corrie ten Boom.”

Zeker, net als Anne Frank is Ten Boom wereldwijd bekend. Maar dat iemand op het platteland zijn baard laat groeien om de oude Casper te spelen, verraste me even.

Natuurlijk snap ik dat Ten Boom niet onbekend is in Finland. Het boek ”The Hiding Place” (”De schuilplaats”) van John en Elizabeth Sherrill is na 1971 in meer dan veertig talen gedrukt. Het is heel knap hoe het echtpaar Sherrill Corries deze geschiedenis heeft omgesmeed tot een leesbaar verhaal. Met succes: er zijn 50 miljoen boeken verkocht.

De Sherrills maakten al eerder een Nederlander beroemd. In 1967 verscheen ”God’s Smuggler” over Anne van der Bijl. Afgelopen zomer schreef Christianity Today bij het overlijden van Elizabeth Sherrill dat van dit boek 10 miljoen exemplaren zijn verkocht, in 35 talen. Pas dit jaar verscheen de Nederlandse editie: ”Gods smokkelaar”.

Beide boeken hanteren de ik-vorm. Dat wekt de indruk dat Ten Boom en Van der Bijl zelf de auteur zijn. Heel vaak lees je dat het een autobiografie is, wat niet klopt.

Het genre van deze boeken noem ik maar het christelijke heldenverhaal. Je treft hier mensen op de top van het geloof. Je zou zelf graag met de hoofdpersoon op de knieën zijn gegaan; veel gebeden worden nog op dezelfde bladzijde beantwoord. Ik vond het ook heerlijk om ”De schuilplaats” aan onze kinderen voor te lezen.

Het blijft ook heerlijk vaag tot welke kerkelijke stroming deze mensen behoren. Zodoende kunnen christenen uit alle richtingen zich met hen vereenzelvigen. Hun kracht zit niet in de leer, maar in hun liefde.

Is dit een typisch Amerikaanse stijl? In Nederland kennen wij ook de „levensroman” over verzetsman Johannes Post (Anne de Vries) en premier H. Colijn (Rudolf van Reest). Daarvan voelt iedereen aan dat het verhaal is geboetseerd.

Vanuit Amerika kennen wij ”Vergeef mij, Natasja” van Sergei Kourdakov uit 1974. Het vertelt (ook in de ik-vorm) hoe een communist christen werd – en toch een stoere kerel bleef. Maar van lieverlee verloor dat boek aan geloofwaardigheid.

De meeste mensen die hierbij betrokken waren, leven niet meer. Misschien is het daarom goed als echte historici een goede biografie schrijven over Corrie ten Boom en Anne van der Bijl. Intussen gun ik Jaakko zijn volle baard.