Het conflict in het Midden-Oosten maakt bij jong en oud de tongen los. In kantines en aan keukentafels wordt gediscussieerd over bombardementen en burgerslachtoffers. Ook de kleur van het nieuws is vaak onderwerp van gesprek. Waar halen jongeren in deze tijd hun nieuws vandaan?
Werkmannen en hoogwerkers maken de dienst uit op het schoolplein van de Gomarus scholengemeenschap in Gorinchem. Geen enkele scholier is er te vinden. Dat zijn ze wel in het centrum van het pittoreske vestingstadje.
In de winkelstraat zijn drie jongens op weg naar hun „vaste Turk”. Het zijn de Gomarus-leerlingen Jonathan Kessels (15), Leonard Schlieker (15) en Dieuwe de Bakker (15). „Even een broodje kebab scoren”, licht Dieuwe toe. Nieuws volgen ze via Instagram en TikTok. Media zijn nooit objectief, vindt Leonard. „Vaak zijn ze heel links.” Op Insta ziet hij filmpjes waarin „de waarheid” wel verteld wordt. „Die gasten leggen dan uit dat de media vaak liegen en dingen achterhouden.” Maar die tegengeluiden zijn „vaak ook niet helemaal honderd”, vindt Jonathan.
Dieuwe gaat weleens met zijn ouders in discussie over onderwerpen die in het nieuws spelen. Bijvoorbeeld als het in de krant gaat over de slechte invloed van sociale media op jongeren. „Mijn ouders nemen die mening dan over. Die willen me natuurlijk overal voor beschermen. Maar ik denk daar heel anders over.”
Dat sociale media bijdragen aan polarisatie is volgens het drietal overduidelijk. „Iedereen wil tegenwoordig een mening hebben”, concludeert Leonard. „Mensen praten niet meer met elkaar. Ze laten alleen hun geluid horen”, zegt Jonathan. Wat het effect daarvan kan zijn? „Misschien wel een burgeroorlog.”
Gomarus-leerlingen Emma (13) en Coraline (13) genieten zittend tegen de wand van de Action van hun laatste vakantiedag. De oorlog in Israël en Gaza is bij hen thuis vaak onderwerp van gesprek. „M’n moeder heeft het er regelmatig over, ja”, zegt Emma. Cestmocro zegt hun weinig (zie ”„Rutte is een walgelijke zionist” klinkt het op Cestmocro”). Sowieso boeit nieuws ze niet echt. „Het is gewoon niet interessant”, verklaart Coraline.
In de hoofdstraat wordt de lokale sleutelservice voorzien van een nieuw likje verf. Uit de box van de schilders zingt Bob Marley over liefde. De man op het terras ertegenover rookt een dikke sigaar. Bij de barbier heeft niemand zin om vragen te beantwoorden. „Spreek niet goed Nederlands”, zegt de kapper. De Nederlandse jongen in de kapperstoel bedankt ook voor een gesprek. „Nee dank je”, zegt hij beslist, terwijl hij via de spiegel een indringende blik toewerpt. Ophoepelen dus.
Frikandelbroodjes
De scholieren van het Lyceum Oudehoven, dat naast het Gomarus ligt, hebben minder geluk. Voor hen brak maandag de nieuwe schoolweek weer aan. Een groepje leerlingen staat bij de moskee aan de overkant van de straat. De Turkse en Nederlandse vlag wapperen er gebroederlijk naast elkaar. Frikandelbroodjes worden genuttigd, vapedampen stijgen op. En hoewel het bordje bij het hek belooft dat het schoolplein wél rookvrij is, blijkt de praktijk weerbarstig. Een stel tieners dampt er lustig op los.
Voor Hidde Berents (18) zit de schooldag er alweer op. Het nieuws volgen doet hij naar eigen zeggen niet zo. „Het is allemaal zo negatief joh”, zegt hij, terwijl hij de airpods uit z’n oor haalt en van de fiets stapt. Als Hidde de nieuwste ontwikkelingen al meekrijgt, is dat via Instagram. Daar volgt hij NOS Stories, RTL Nieuws en Cestmocro.
Croissant
Met name dat laatste kanaal postte veel de afgelopen twee weken, signaleert hij. „Ik vind de berichtgeving goed, maar ik heb wel het gevoel dat ze niet heel onpartijdig zijn. Het gaat vooral over wat Israël verkeerd doet”, vertelt hij, zijn lange blonde haar naar achter strijkend. Het fijne aan het kanaal vindt hij dat ze veel beelden tonen. „NOS enzo filtert er nog heel veel uit en blurt bepaalde dingen.”
Dat Cestmocro nagenoeg alleen het Palestijnse perspectief belicht, is volgens hem niet zo’n probleem. „Ik heb door dat ze één kant van het verhaal tonen. Daardoor word ik er niet door beïnvloed. En ik volg kanalen die het conflict wel vanuit twee kanten belichten, zoals NOS en RTL.” Het gevaar van eenzijdige belichting vindt hij dat „media je mening gaan bepalen”. „Maar zelf heb ik dat niet hoor.”
Even verderop komen Mieke van Zessen (18) en Seth Keijts (17) de school uitgelopen. „Papa” en „broers” blijken hun belangrijkste nieuwsbronnen te zijn. „Ik heb al drieënhalf jaar geen sociale media meer. Dus ik kom gewoon niet echt met nieuws in aanraking”, legt Mieke uit, terwijl ze aan een croissant begint. Ze heeft pas wel de NOS-app gedownload, maar die frequent openen lukt haar „nog niet echt”.
De school besteedde een aardijkskundeles aan het conflict. Daarin keken de leerlingen een filmpje over de ontwikkelingen in het Midden-Oosten. „Dat was heel neutraal, dus dat was mooi”, zegt Seth. Dat nieuws neutraal moet zijn, staat voor hen beiden als een paal boven water. „Er moet geen mening in zitten”, zegt Mieke. „Anders krijg je ophef en gezeur.” Dat journalisten volledig objectief zijn, is volgens het tweetal echter een illusie. „Je staat altijd aan een bepaalde kant. Alleen moet dat niet te veel doorschemeren.”
Slijptol
Een oranje scooter knalt voorbij. De helm van de bestuurder hangt losjes aan het stuur. Slijptollen klinken, zagen snerpen. De bouw van een techniekvakschool in de toch al schoolrijke omgeving nadert zijn einde. Rechts de moskee, links een huiseigenaar die voorbijgangers probeert te overtuigen Jezus te volgen. De religies liggen voor het oprapen hier. En in deze straat staan ze letterlijk lijnrecht tegenover elkaar.
„Lichtelijk”, antwoordt Enzo Klein (15) op de vraag of hij het nieuws volgt. Samen met klasgenoot Dinand van Herik (15) heeft de vwo-leerling een tussenuur. „Ik krijg weleens wat mee tijdens het avondeten, als de tv aanstaat”, zegt Dinand. Cestmocro volgen ze allebei ook op Instagram. Het verschil met NOS Stories is volgens hen evident. „Cestmocro belicht alles vanuit het islamitisch geloof. Het kanaal is heel pro-Palestijns.”
Kruisje
Dinand vindt die eenzijdige belichting onverantwoord. „De pagina heeft 1 miljoen volgers. Dat is nogal een bereik.” Ook hijzelf werd door het kanaal beïnvloed. „Wat doen die Israëli’s de Palestijnen aan, dacht ik aan het begin van het conflict. Maar nu volg ik ook de NOS, dan zie je dat er twee kanten aan het verhaal zitten.”
Justin Mustafa (17) –flinke baard, kruisje om z’n nek– komt aangesneld op een elektrische step. „I’m learning Dutch”, verklaart hij zijn antwoord in het Engels. De Albanees krijgt het nieuws vooral mee via TikTok. Op dat medium zag hij al een hoop heftige beelden voorbijkomen van de oorlog in Israël. „Bij het journaal worden dingen geblurd. Op TikTok zijn dode lichamen gewoon te zien.” Hoewel hij die video’s liever niet ziet, verschijnen ze door het algoritme steeds weer op zijn beeldscherm. „Heel irritant.”
