Joodse restaurants sluiten hun deuren, kinderen van de Amsterdamse Cheiderschool zitten thuis, Kamp Westerbork blaast een lezing af en de herdenking van de Kristallnacht in Groningen vindt dit jaar plaats zonder stille tocht. De oorlog in Israël raakt de veiligheid van Joden in Nederland.
„Ik begin me een vreemde te voelen in eigen land”, schreef Esther Voet, hoofdredacteur van het Nieuw Israëlitisch Weekblad, dinsdag op X.
Chanan Hertzberger, voorzitter van het Centraal Joods Overleg (CJO), signaleert dat het veiligheidsgevoel onder de joodse gemeenschap „stukken minder is dan een paar weken geleden. Wij voelen dat antisemitisme, dat altijd gesluimerd heeft, nu vrij spel heeft”. Volgens hem komt dat vooral door berichten op sociale media. „In Engeland circuleert zelfs een filmpje waarin wordt gezegd: We gaan op Jodenjacht.”
Het aantal incidenten op straat valt volgens hem mee. Wel worden sommige Joden op hun werk aangesproken op de bombardementen in Gaza die Hamas moeten uitschakelen. „Gelukkig komt het ook vaak voor dat collega’s juist hun meeleven betonen.”
Cheider
De veiligheid van de kinderen gaf de doorslag voor het besluit dat de Joodse school Cheider voorlopig dichtgaat, vertelt bestuursvoorzitter Herman Loonstein. Vorige week nog kreeg de school extra beveiliging van de politie en de marechaussee. De gemeente heeft die deze week echter beëindigd. „Naar de mening van overheidsinstanties is de veiligheid voldoende; naar onze mening is het er niet veiliger op geworden”, legt Loonstein uit. „Zeker niet in Amsterdam: er zijn incidenten op straat en in winkels. Niet alleen verbaal, ook fysiek. In Amstelveen hebben onbekenden tientallen Joodse huizen gefotografeerd en gefilmd. Nou, dat doen ze echt niet om een bloemetje langs te brengen.”
Of er concrete bedreigingen bij het Cheider zijn binnengekomen, kan de bestuurder niet zeggen. Wel geeft hij aan dat met de verscherpte maatregelen van vorige week de school gewoon open was geweest. Het onderwijs gaat nu online door, net als in coronatijd. Verre van ideaal: „Vooral jonge kinderen kunnen zich thuis moeilijk concentreren.”
De andere Joodse scholen in Amsterdam, Maimonides en Rosj Pina, blijven wel open, vertelt Hertzberger. „Zij vinden de huidige maatregelen voldoende.”
Haat
Valt het tij te keren? Dat zou volgens Hertzberger moeten beginnen in het onderwijs. „Op scholen wordt eenzijdige informatie gegeven over het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Kinderen en jongeren hebben kennis nodig over wie Joden zijn, wat hen in Nederland gebracht heeft en wat de rol van Israël is. Ze moeten leren zich altijd af te vragen: wat is de andere kant van het verhaal?”
De CJO-voorzitter beseft dat verandering op korte termijn moeilijk is. Sterker nog: hij vreest dat de situatie voor Nederlandse Joden verergert als het grondoffensief in Gaza begint. „De verschrikkelijke beelden die we dan zullen zien van onschuldige burgers wakkeren de haat alleen maar meer aan. Daar maak ik me grote zorgen over.”
