De gemeenten Haarlemmermeer en Haaksbergen gaan op zoek naar andere locaties voor een geplande zendmast. Protesten van inwoners hebben in Huizen de komst van een mast kunnen tegenhouden. De gemeente stelt plaatsing van umts-masten uit zolang er nog geen duidelijkheid is over de risico’s voor de volksgezondheid.

Soms verdwijnen zelfs al bestaande masten. Recente voorbeelden zijn het Brabantse Den Bosch en Oss. Volgens de gemeente Den Bosch had een telecommunicatiebedrijf zonder vergunning een antenne op sportpark De Saren geplaatst. De Stichting Zorg voor Ouderen in het Brabantse Oss verwijdert alle gsm-masten van haar verzorgingshuizen, zo werd gisteren bekend. De stichting besloot daartoe nadat een telefoonmaatschappij haar gsm-mast zonder toestemming begon om te bouwen tot umts-mast.

Inmiddels staan er in Nederland zo’n 1800 umts-masten. Dat moeten er 50.000 worden, naast de al bestaande 10.000 gsm-masten. Bij umts lopen er diverse soorten gepulste straling door elkaar. Het is een mix van signalen die niet is te vergelijken met gsm. Via umts kan 384 kilobyte per seconde worden verzonden, en via gsm maar 9,6.

Uit diverse (internationale) onderzoeken bleek tot dusver alleen dat het menselijk lichaam door de straling van elektromagnetische velden iets kan opwarmen. Onderzoek door TNO in 2003 toonde aan dat de umts-straling een negatieve invloed heeft op de gezondheid van mensen. In een experiment hadden proefpersonen tijdens blootstelling aan straling duidelijk meer last van onder meer duizeligheid, nervositeit, rusteloosheid en concentratiegebrek dan op momenten dat er geen straling was. De proefpersonen wisten zelf niet wanneer de straling wel of niet was ingeschakeld.

De Gezondheidsraad vond de negatieve effecten van straling zoals TNO die met de proef aantoonde onvoldoende ernstig en statistisch niet hard genoeg. Een negatief advies aan ministers en parlement bleef daarom uit. Wel wilde de raad graag aanvullend onderzoek. In Europees verband loopt er een onderzoek in Zwitserland naar de schadelijkheid van de straling. De uitkomst daarvan wordt eind dit jaar verwacht. Nederland betaalt mee aan deze studie.

Het kabinet en een meerderheid van de Tweede Kamer hebben hun oren laten hangen naar de Gezondheidsraad. Ze vinden de risico’s van umts-straling op dit moment niet zo groot dat ze de plaatsing van masten willen verbieden. Zij wachten liever op de uitkomsten van het onderzoek dat nog in Zwitserland loopt.

Reden voor veel omwonenden van umts-mastlocaties om hun protesten bij het gemeentebestuur kenbaar te maken. De uitkomst van de strijd in Haarlemmermeer, Haaksbergen en Huizen geeft de burgers moed. „We doen er alles aan om de komst van een mast tegen te houden, dan wel uit te stellen”, zegt Frits Witjas uit Blaricum, een plaats onder de rook van Huizen. Het gemeentebestuur in Blaricum gaf in december vorig jaar de bouwvergunning af voor plaatsing van een mast op de hoek Meentzoom/Schapendrift. De plek ligt dicht bij de sportvelden, een tennishal, een manege, een padvindershonk en een peuterspeelzaal.

„Vorig voorjaar zag ik in een tv-uitzending dat umts-straling mogelijk schadelijk is voor de gezondheid. In de zomer volgde een bouwaanvraag door KPN om een umts-mast te mogen plaatsen”, vertelt Witjas. „Ik heb direct bezwaar aangetekend. In een hoorzitting met de gemeentesecretaris en KPN werden al mijn bezwaren echter van tafel geveegd. Ook na een gesprek met wethouder Boersen kreeg ik geen voet aan de grond. Ze gaf de bouwvergunning gewoon af, doof voor mijn protesten. Zelfs de 180 handtekeningen die we haar overhandigd hebben, konden haar kennelijk niet overtuigen.”

Witjas heeft intussen een voorlopige voorziening -in dit geval schorsing van de bouwvergunning- aangevraagd bij de rechter. „Op 23 februari is de uitspraak. Als de rechter de voorlopige voorziening toewijst, hebben we de plaatsing van de mast tenminste weer enkele maanden kunnen uitstellen.”

Een woordvoerder van de gemeente Blaricum bevestigt namens wethouder Boersen-de Jong dat er een umts-mast komt bij de Schapendrift in Blaricum. „Wij hebben de mensen van KPN gevraagd of ze met plaatsen van de mast willen wachten tot de uitspraak van de rechter, maar dat willen ze niet. We kunnen als gemeente heel moeilijk terug, want de vergunning is al afgegeven.”

Heeft de gemeente dan spijt dat ze KPN de bouwvergunning heeft verleend?

„Absoluut niet. We hebben de plaatsing van de mast getoetst aan het bestemmingsplan. Verder geeft het advies van de Gezondheidsraad ons geen enkele aanleiding te veronderstellen dat umts schadelijk voor de volksgezondheid zou zijn.”