Woont u in een plaats van een beetje omvang? Grote kans dat u regelmatig bij de Action komt. En waar u ook woont, bijvoorbeeld in Wouterswoude of in Stavenisse, u hoeft niet naar de grote stad voor uw apparatuur want Coolblue is een paar muisklikken verwijderd. Wat hebben de Action en Coolblue met elkaar gemeen, en ook Boskalis, Odido (voorheen T-Mobile) en de Hema? Ze zijn eigendom van private investeerders. In de financiële wereld ook wel private equity genoemd.

Private equity heeft vooral in Nederland de afgelopen jaren een enorme hoge vlucht genomen. Met een omzet van 75 miljard euro en 300.000 werknemers. Hoe werkt het? Het fonds zoekt een bedrijf waarin het brood ziet –bijvoorbeeld vanwege de potentie, maar net zo goed omdat het er slecht mee gaat– en koopt die onderneming buiten de beurs om. Daar hebben ze zelf natuurlijk investeringskapitaal voor klaarliggen, maar het grootste deel van het geld wordt geleend. En u weet: lenen is de laatste jaren ontzettend goedkoop geweest vanwege de extreem lage rente.

Het bedrijf wordt dus gekocht met voornamelijk geleend geld. Die schulden komen vervolgens in het aangekochte bedrijf terecht. Dan volgt deel twee van de operatie: de aangekochte onderneming reorganiseren en herstructureren, binnen korte tijd laten groeien en vervolgens met winst weer verkopen. Ziedaar de levenscyclus van de onderneming in handen van private equity!

De nieuwe eigenaren zijn dan ook geen gewone aandeelhouders die op afstand staan, integendeel: ze nemen direct het heft in handen. Of ze prikkelen met bonussen het zittende management om de koers van het fonds te varen en de voorgeschreven maatregelen uit te voeren.

Deze beschrijving is vanzelf globaal en wat ongenuanceerd. Zeker, er zijn fondsen die alleen snel willen cashen. Maar er zijn er ook die langetermijnrelaties met hun onderneming aangaan. Aan de vruchten kent men de boom.

Dus wat moeten we van dit verschijnsel denken? Er zitten schaduwkanten aan, met name bij de kortetermijncashers. Noodlijdende bedrijven kunnen een prooi zijn. De reorganisaties die volgen betekenen voor veel mensen einde arbeidsrelatie met het bedrijf. De medezeggenschap wordt vaak niet serieus genomen. En het rendement, de euro’s, vloeien het fonds in.

Maar er kunnen ook goede kanten aan zitten. Sommige bedrijven zijn echt gered door een investeringsfonds. Dan wordt er groei gefinancierd die de onderneming zelf nooit meer had kunnen realiseren. Datzelfde geldt voor werkgelegenheid. En daarnaast profiteren wij als consument weer van de diensten, of zo u wilt: van de koopjes. En mocht u denken: ik koop alleen bij ondernemingen met een maatschappelijk verantwoord keurmerk; grote kans dat uw pensioenfonds een flinke hoeveelheid van uw pensioenkapitaal in private equity heeft belegd!

De auteur is coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de RMU.