Het was een opmerkelijk bericht op de valreep van augustus: de coöperatieve Visveiling Urk neemt de visafslag in Vlissingen over. De Urkers overtroeven daarmee de United Fish Auctions, het samenwerkingsverband van de dichterbij gelegen visafslagen in Stellendam en Scheveningen.

Urk geeft als enige de garantie dat Vlissingen openblijft, motiveren de gemeenten Vlissingen en Sluis. Die zijn eigenaar van de Zeeuwse Visveilingen, zoals het bedrijf is blijven heten, hoewel de vestiging in Breskens in 2021 werd gesloten. Na afloop van de formele procedure voor de verkoop van overheidsbelangen in onroerend goed, op 20 september, is de transactie definitief.

Het Zeeuwse bedrijf kampt, net als de meeste Nederlandse visafslagen, met een teruglopende omzet. Dat heeft alles te maken met inkrimping van de Nederlandse kottervloot. Met een omzet van 18 miljoen euro in 2022 is de Zeeuwse afslag een kleintje vergeleken bij Urk. Daar werd vorig jaar voor 72 miljoen euro aan vis verhandeld, plus nog eens voor ruim 21 miljoen euro aan garnalen op de Urker nevenvestiging in het Friese Harlingen.

De Urker veiling, in een gebouw dat niet eens aan het water staat, wordt wel eens smalend de „visafslag op de Veluwe” genoemd. Maar ze is nog altijd de grootste van Nederland. Op nummer 2 staat IJmuiden met 66 miljoen euro omzet.

Harde klappen

Visveiling Urk krijgt harde klappen van de sanering, die vooral de voor Urk zo belangrijke boomkorkottervloot raakt. Decennialang lag de omzet van de afslag dik boven de 100 miljoen euro, met 128 miljoen in 1999 als record. Die tijd komt niet terug, weet Kramer, die sinds de pensionering van algemeen directeur Teun Visser in juni het gezicht naar buiten toe is. „In 2016 werd hier nog 35 miljoen kilo schol geveild, vorig jaar 7,5 miljoen kilo.”

Waar Visveiling Urk van profiteert, is de aanwezigheid van het grote cluster aan visverwerkende en -handelsbedrijven. Dat lokt vissers nog altijd om hun vangst per vrachtwagen naar Urk te laten brengen, ook al blijven hun schepen tegenwoordig in het weekend in de diverse zeehavens liggen.

Kramer: „Urk is de logistieke hub voor de visverwerkende industrie in heel Europa. Kijk naar de zalm uit Noorwegen. Van de 1,7 miljard kilo die daar per jaar wordt gekweekt, wordt een groot deel in Urk verwerkt.”

Op die hubfunctie drijft de afslag mee. Maar het sorteren, wegen en verkopen van vers gevangen Noordzeevis is niet meer de enige activiteit. „Als we alleen visafslag blijven, kunnen we de tent over drie jaar sluiten”, zegt Kramer. Daarom zoekt het bedrijf naar wegen om het pand, met grote verwerkingsruimtes, koelcellen en twee rijen dockshelters, ook voor andere doelen te gebruiken.

Logistieke service

Een eerste stap is logistieke service aan de Urker visverwerkende industrie. Die koopt wereldwijd vis en laat deze diepgevroren naar Urk komen. „Wij hebben de ruimte, de sorteermachines en het personeel om partijen vis te ontvangen, te ontdooien, te sorteren en weer in vrachtwagens te zetten”, zegt Kramer.

Wat met vis kan, kan ook met andere producten. „Van hieruit is een bestelling binnen 48 uur op elke bestemming in Europa. Wij faciliteren met onze koelcellen en dockshelters de overslag.” Enige voorwaarde is dat de stroom producten, waaronder vlees en groente, strikt gescheiden blijft van de vis.
„Van maandagmiddag tot donderdagavond en van vrijdagmiddag tot zaterdag, als we weinig in vis doen, reserveren we daar een deel van ons gebouw voor.”

Visveiling Urk nam in 2008 de Harlinger visafslag over, die al in de jaren tachtig door een vereniging van Urker vissers was aangekocht. Daarmee garandeerde Urk de havenfaciliteiten voor de eigen kottervloot, waarvan een belangrijk deel elk weekend in de Friese haven ligt. Ook bij de overname van Vlissingen geven de havenfaciliteiten de doorslag, zegt Kramer. „De afslag daar beschikt over 600 meter kade. Daar krijgen wij nu de beschikking over. Er is ruimte genoeg voor de Zeeuwse kotters en voor de flyshooters, waar een deel van onze Urker leden mee vist in de zuidelijke Noordzee.”

Flyshooten

Flyshooten is een vismethode waarbij een kilometerslang touw in een cirkel over de zeebodem wordt uitgezet. Het touw, met daaraan het net, wordt daarna ingepalmd. Deze duurzame techniek –want minder bodemberoering en brandstofverbruik dan de boomkor– wordt in de wintermaanden ingezet bij de visserij op soorten als rode mul, rode poon, inktvis en makreel.

Het flyshooten is in opkomst, er worden zelfs nieuwe schepen voor gebouwd. Zo’n vijftien van de ruim vijftig leden van Visveiling Urk werken met de techniek. Zij lossen graag in Vlissingen hun vangst, niet al te ver van het visgebied.

Vlissingen is, behalve vanwege de kade, voor Urk ook aantrekkelijk als veiling, zegt Kramer. „Er zitten daar nogal wat kopers van verse vis, die veel handel doen op België. Die willen we blijven bedienen. Misschien gaan we de aanvoer aanvullen met vis van de Urker flyshooters. Dat zou transportkosten uitsparen, want een deel van de soorten die zij vangen worden vooral gekocht door afnemers in IJmuiden. Die vis hoeft dan niet een omweg over Urk te maken.”

Garnalen

De Zeeuwse veiling versterkt ook de positie van Urk in garnalen. „Samen met Harlingen wordt straks bijna de helft van de Nederlandse garnalenvangst via ons bedrijf verkocht.”

Hij ziet kansen voor extra werk voor sorteerders in Vlissingen. „Vis die wel naar de afslag in Urk gaat, omdat hier de klanten zitten, kunnen we daar alvast uitzoeken en wegen.”

De visafslag heeft volgens Kramer twaalf tot vijftien kotters als vaste aanvoerders. Hij hoopt dat ook Zeeuwse vissers die nu elders hun vangst vermarkten voor Vlissingen gaan kiezen. Zij kunnen lid worden van de Urker coöperatie. Ze profiteren dan, als het bedrijf winst maakt, van een korting op de retributie en de sorteerkosten.

De overeenkomst met Vlissingen en Sluis garandeert dat de Zeeuwse afslag minimaal vijf jaar openblijft. En daarna? Kramer: „Ons doel is een afslag in Vlissingen te behouden, maar ik kan niet in de toekomst kijken. Als er weer een saneringsronde komt waarbij nog eens de helft van de kottervloot wegvalt, hebben we een nieuwe situatie. Wij willen met deze overname een positief signaal afgeven. Wij zijn Urkers en wij geloven in de toekomst van de visserij. Het zal op een andere manier zijn dan vroeger, maar vissen blijft.”