„De Sovjetsoldaat is de goedkoopste soldaat. Hij is geduldig en heeft geen enkele pretentie. Hij wordt niet verzorgd, niet beschermd. Puur een verbruiksartikel.” Dit schreef de Wit-Russische schrijfster en Nobelprijswinnares Svetlana Aleksijevitsj over de Russische oorlog in Afghanistan (1979-1989).

Irina Rastorgujeva, een Russische journaliste in Berlijn, stelde deze week in het Zwitserse dagblad Neue Zürcher Zeitung, dat de Russische soldaat van vandaag minder goed af is. „Hij wordt zelfs nog sneller verbruikt”, is haar conclusie. Ze onderbouwt haar uitspraak met cijfers van de onafhankelijke Russische internetmedia Medusa en Mediazone. Die hebben berekend dat het Russische leger in de vijftien maanden van 24 februari 2022 tot eind mei 2023 47.000 militairen verloor. Rastorgujeva: „Dat zijn drie keer zoveel doden dan de Sovjetverliezen in de Afghanistanoorlog.”

Begraafplaatsen zouden, aldus de Russische journaliste, de doden niet aankunnen. Ze spreekt over een begraafplaatscrisis. Het leidt er zelfs toe dat gesneuvelde militairen op het slagveld worden achtergelaten. De autoriteiten hebben in ieder geval geen haast de doden bij de bedroefde familie te bezorgen.

Tweederangs

Overdrijft Rastorgujeva? Ze is in ieder geval niet de enige die over grote verliezen spreekt. De Amerikaanse nieuwswebsite Business Insider noemt de Russische soldaten ”wegwerpinfanteristen”. De militairen krijgen een enkele reis naar het front. „Ze worden in kleine groepen gedwongen te vechten tegen de Oekraïense verdedigers. Hun dood neemt de legerleiding op de koop toe”, aldus Business Insider.

Voordat de manschappen ten strijde trekken, pompt Rusland ze vol met drugs. De chemische middelen zorgen ervoor dat de slecht opgeleide soldaten hun remmingen verliezen. Ze denken niet langer al te diep na als ze de vijand tegemoet treden.

The New York Times bericht dat vooral gerekruteerde gevangenen het moeten ontgelden. De gedetineerden gaan een halfjaar in dienst en krijgen hun vrijheid terug als ze dan nog in leven zijn. Zes maanden is vaak een te lange tijd. Temeer daar ze als tweederangssoldaten worden gebruikt. „Wij worden niet als mensen gezien, omdat wij misdadigers zijn”, beschrijft een van hen, ”Aleksandr”, de wijze waarop commandanten met hen omgaan.

Aleksandr had zich bij het leger aangesloten, omdat hij in de gevangenis vreesde voor zijn leven. Sneuvelt een soldaat, dan gebeurt het dat ze hem laten liggen. „Zo voorkomen de bevelhebbers dat ze de nabestaanden moeten compenseren.”

‘Vrijwilligers’

Hoe houdt het Kremlin de troepen op sterkte? Volgens Rastorgujeva worden soldaten die zijn gemobiliseerd niet naar huis gestuurd. Ze moeten doorvechten tot ze sneuvelen of blijven tot het einde van de oorlog. Echtgenotes die oproepen de diensttijd tot een halfjaar te beperken, moeten hun mond houden. Hen hangt een boete boven het hoofd. Zwaargewonde soldaten moeten na een korte behandeling weer naar het front.

Een nieuwe mobilisatie in Rusland wil het Kremlin koste wat het kost vermijden om onrust te voorkomen. Bij de mobilisatie van september 2022 vluchtten Russische mannen massaal naar het buitenland. Voor de veroverde gebieden is overigens een algemene oproep geen probleem. Daar worden mannen gedwongen „zich als ‘vrijwilliger’ voor het leger te melden”.

Rastorgujeva citeert Katya uit Kyiv: „Mijn vader streed aan Oekraïense zijde, mijn oom aan de Russische. Ik heb geprobeerd te achterhalen waarom mijn oom niet is weggelopen. „Het enige dat hij zei was: Je weet niet wat hier gebeurt. Wij kunnen niets doen”.”

Om ervoor te zorgen dat er in de toekomst voldoende mannen zich melden voor het leger heeft Moskou ”patriottische gesprekken” op scholen verplicht gesteld, schrijft de Duitse zender MDR op zijn website. Het idee is de kinderen patriottisch op te voeden, zodat het probleem zich in de toekomst niet meer voordoet. Dus krijgen de kinderen te horen: „Echte patriotten zijn bereid het vaderland met wapens te verdedigen en voor het vaderland te sterven.”