Waar komen al die particuliere formaties vandaan?

Het idee van huurlingengroepen hebben de Russen van de Amerikanen. Washington maakte eind jaren negentig tijdens de oorlog in Irak gebruik van de diensten van de particuliere beveiligingsfirma Blackwater.

Aanvankelijk waren de Russische groepen vooral in Afrika en het Midden-Oosten actief. In 2014 maakte het Kremlin gebruik van hen bij de verovering van de Krim. Vooral na de inval vorig jaar in Oekraïne is het aantal huurlingenlegers explosief gestegen.

Dat er zoveel particuliere ondernemingen ontstonden, heeft te maken met het geld dat er mee kan worden verdiend. Tegen fikse betaling nemen de bedrijven, veelal het bezit van oligarchen, allerlei opdrachten aan. Dat kan gaan om beveiliging van objecten in het buitenland tot deelname aan de strijd in conflictgebieden. In Oekraïne vechten de formaties samen met het Russische leger, maar dat is dan onofficieel.

Onofficieel?

Ja, want officieel verbiedt de Russische wet het werven, opleiden en financieren van huurlingen. In de praktijk hebben ze de goedkeuring van het Kremlin. Toen de huurlingen in bijvoorbeeld Syrië of Mali verschenen, zei de Russische regering dat zij nergens van wist en dat er geen Russische soldaten bij betrokken waren.

Met de inval in Oekraïne is echter veel veranderd. De deelname van de Wagnergroep aan de strijd is officieel toegegeven. Dat kon ook moeilijk anders omdat de zelfbewuste leider Jevgeny Prigozjin luidkeels pochte over zijn successen aan het front.

Meer overOorlog in Oekraïne

Waarom maakt het Kremlin gebruik van huurlingentroepen? Het kan toch net zo goed meer Russen oproepen voor het leger?

Rusland heeft soldaten voor de oorlog tegen Oekraïne nodig. Vorig jaar september kondigde het Kremlin daarom een mobilisatie af. Dat leidde tot onrust onder de bevolking. Duizenden jongemannen vluchtten naar het buitenland. Het Kremlin wil koste wat het kost nieuwe spanningen en eventuele protesten in het land voorkomen en maakt daarom gebruik van de particuliere formaties.

Bijkomend voordeel is dat Rusland de strijders van de huurlingenlegers die sneuvelen niet opneemt in de officiële statistieken. Als huurlingen omkomen is dat betreurenswaardig, maar het Kremlin hoeft dat niet bekend te maken. Zo versluiert Rusland de verliescijfers. In de jaren tachtig merkte de Sovjet-Unie tijdens de oorlog in Afghanistan dat het naar huis sturen van lijkenzakken met gesneuvelde jonge militairen leidde tot woede aan het thuisfront.

Prigozjins Wagnergroep is bekend. Welke huurlingenlegers zijn er onder andere nog meer te noemen?

Als grootste concurrent van Wagner geldt de groep Redut. De militie is verbonden aan de Russische geheime dienst en staat onder leiding van het ministerie van Defensie.

Het Russische energieconcern Gazprom heeft enkele paramilitaire eenheden opgeleid. Aanvankelijk waren ze bedoeld voor de bewaking van gebieden waar olie en gas worden gewonnen. Inmiddels zouden ze aan de zijde van het Russische leger in Oekraïne strijden. Een van de groepen heet Potok, Russisch voor stroom of rivier.

Een van de best uitgeruste groepen is Convoy. Aan het hoofd van dit huurlingenleger staat de premier van de Krim, Sergei Aksjonov. De militaire leiding van Convoy is in handen van een vroeger lid van de Wagnergroep.

Het huurlingenleger Orthodoxe Broederschap is verbonden aan de Russisch-Orthodoxe Kerk. Het zou in Oekraïne strijden om het christelijke Rusland te beschermen tegen het decadente Westen dat Kyiv in bezit heeft genomen.

Hoe komen die huurlingenlegers aan soldaten?

De groepen werven via advertenties op websites, maar ook via reclameborden op straat. Ze betalen veel beter dan het Russische leger. Zo goed als iedereen is welkom: van veteranen tot gedetineerden. De vraag naar strijders leidt tot concurrentie en soms zelfs tot onderlinge gevechten.

De huurlingengroepen moesten zich voor 1 juli bij het Russische ministerie van Defensie laten registreren. Vanwaar deze eis?

De groei van de huurlingenlegers liep het Kremlin in feite uit de hand. Diverse groepen vielen al onder Defensie maar een aantal niet, waaronder Wagner. Door de formaties te dwingen een akkoord met Defensie te tekenen wil Moskou hen onder controle krijgen.

Het ministerie van Defensie gaf Prigozjin bijvoorbeeld geen toegang meer tot de gevangenissen om gedetineerden te rekruteren. Bovendien ontving hij geen munitie meer voor zijn wapens. Dit overkwam de Wagnerleider omdat hij openlijk kritiek uitte op Defensie en omdat hij te machtig werd. Wie het opgestelde ultimatum niet tekent, staat hetzelfde als Prigozjin te wachten.

De huurlingenlegers zijn welkom, maar ze moeten niet te machtig worden.