Klanten met zonnepanelen bij Vandebron gaan gemiddeld 10 tot 20 euro toeslag per maand betalen. Nu steeds meer mensen zonnepanelen op hun dak hebben, belandt de energietransitie in „een nieuwe fase”, zegt Vandebron. Stroomopwekking wordt onregelmatiger, en die onbalans brengt nieuwe kosten mee.

Op dit momenten draaien mensen zonder zonnepanelen daar disproportioneel voor op. „We willen de kosten eerlijker verdelen”, stelt CFO Kim Verdouw. Zonnepaneelbezitters krijgen vanaf nu iets minder voordeel, maar zouden alsnog goedkoper uit zijn dan mensen zonder zonnepanelen. Ook Eneco zegt desgevraagd dat de energieleverancier een vergelijkbare toeslag niet uitsluit.

Olof van der Gaag van de Nederlandse vereniging voor duurzame energie (NVDE) vindt de stap van Vandebron begrijpelijk. „Mensen met zonnepanelen veroorzaken forse extra kosten voor energiebedrijven, ik schat enkele honderden euro’s per jaar per huishouden. Het is logisch om die kosten te verhalen op mensen die ze veroorzaken.”

Die extra kosten komen met name door de onvoorspelbaarheid van de zon en de onregelmatigheid waarmee stroom wordt opgewekt, legt Van der Gaag uit. Wanneer de zon flink schijnt, is er vaak zoveel stroom beschikbaar dat de prijzen erg laag of zelfs negatief zijn, terwijl de stroom op dat moment vaak niet wordt gebuikt. Op momenten met weinig zonnestroom en wel veel stroomverbruik, moeten energieleveranciers juist dure energiecentrales op kolen- of gas inschakelen.

Maar bezitters van zonnepanelen betalen hier nu niet voor, ook niet als ze die stroom wel afnemen. Dit komt door de huidige, volgens Van der Gaag „verouderde” salderingsregeling van de overheid. Stel dat een huishouden met zonnepanelen 2000 kilowattuur per jaar opwekt en in totaal ook 2000 kilowattuur zelf verbruikt. Dan wordt de opgewekte stroom weggestreept –het zogeheten salderen– tegen het verbruik, óók wanneer dit huishouden vaak dure stroom gebruikt wanneer de zon niet schijnt.

Ook maken energieleveranciers bijvoorbeeld extra kosten wanneer het net overbelast raakt door een overvloed aan zonnestroom. „Tot nu toe betaalde de buurman zonder zonnepanelen mee aan al die extra kosten”, zegt CFO Verdouw. Eerder rekende Vandebron de kosten mee in het algemene elektratarief, door de nieuwe toeslag wordt stroom voor klanten zonder zonnepanelen wat goedkoper.

Van der Gaag vindt het logisch dat Vandebron nu de eerste is met zo’n toeslag, omdat de dochteronderneming van Essent relatief veel klanten met zonnepanelen heeft, zo’n 40 procent. Hoe groter dat percentage, hoe groter de (oneerlijke) last op de elektratarieven van klanten zonder zonnepanelen.

Moederbedrijf Essent zegt in een reactie niet direct te volgen met een vergelijkbare toeslag, maar benoemt wel dat Vandebron een „voorloperspositie” inneemt. “We houden deze ontwikkeling in de gaten.” Ook Eneco herkent de problemen rondom steeds meer klanten met zonnepanelen die stroom terugleveren. De leverancier „kijkt naar meerdere scenario’s” en sluit een toeslag niet uit. Ook Vattenfall zegt te gaan „volgen hoe de toeslag uitpakt”.

De Vereniging Eigen huis zegt dat de toeslag mensen „onnodig ontmoedigt” om zonnepanelen te nemen. Van der Gaag relativeert dit. „Met de huidige energieprijzen is de terugverdientijd van zonnepanelen vijf tot zes jaar, terwijl je er twintig tot vijfentwintig jaar mee doet. Deze toeslag voegt misschien een paar maanden toe aan die terugverdientijd. Zonnepanelen blijven dus enorm voordelig en aantrekkelijk.”

Van der Graag heeft kritiek op de Nederlandse overheid. Die had de huidige salderingsregeling eigenlijk al in 2020 willen hervormen, zegt hij, maar dit is nog steeds niet gebeurd. De wetswijziging ligt nu nog bij de Eerste Kamer, maar door de val van het kabinet is het onduidelijk wanneer deze in behandeling wordt genomen. Van der Gaag: „Doordat de politiek dit is blijven uitstellen, zijn energieleveranciers nu genoodzaakt zelf in te grijpen en met toeslagen te komen.”

Verdouw van Vandebron laat weten dat de extra toeslag in principe geen tijdelijke maatregel is. Ook wanneer de salderingsregeling is afgeschaft, zal de massale opwekking van zonnestroom extra kosten meebrengen, zeker omdat er steeds meer zonnepanelen komen. „De nieuwe fase in de energietransitie vraagt om nieuwe verdelingen. Maar onze missie blijft 100 procent groene energie in Nederland.”