Rusland ziet alle schepen richting Oekraïense havens vanaf 20 juli als mogelijke vervoerders van militaire lading, meldde het Russische staatspersbureau TASS. En Moskou beschouwt de landen waarvan schepen de vlag voeren, als partij in het conflict aan Oekraïense zijde.

Daarnaast bestempelde het ministerie van Defensie in Moskou delen van de internationale wateren in de Zwarte Zee als onveilig voor de scheepvaart. Defensie zei echter niet welke maatregelen eventueel worden genomen.

Kort daarna verklaarde de Russische president Vladimir Poetin dat Rusland een verlenging van de graanovereenkomst niet uitsluit. Moskou zou bereid zijn de deal weer na te leven als volledig aan de voorwaarden wordt voldaan die eerder waren overeengekomen. Anders heeft een verlenging van de deal geen zin, aldus Poetin. Moskou beweert onder meer dat de eigen export wordt belemmerd.

Doelbewust

Volgens de Oekraïense president Volodymyr Zelensky valt Rusland in Oekraïne doelbewust gebouwen aan die gebruikt werden voor de export onder de graandeal, De infrastructuur wordt „doelbewust onder vuur genomen”, stelt hij.

Volgens Oekraïne zijn grootschalige aanvallen uitgevoerd op de zuidelijke havenstad Odesa, die belangrijk is voor de graandeal. Een woordvoerder van de Oekraïense krijgsmacht aldaar spreekt van „zeer krachtige, werkelijk enorme” aanvallen en „een helse nacht”. De haven zou onder meer bestookt zijn met supersonische raketten zoals de Kh-22. Bij de aanval zijn volgens Defensie een olie- en graanterminal getroffen, en ook materieel zoals opslagtanks en machinerie om te laden en lossen.

„Russische terroristen hebben doelbewust de infrastructuur onder vuur genomen voor de graandeal, en iedere Russische raket is niet alleen een klap voor Oekraïne maar voor iedereen op de wereld die een normaal en veilig leven wil leiden”, aldus Zelensky. Volgens diens adviseur Mychajlo Podoljak wil Rusland zo voorkomen dat de export van Oekraïens graan op enig moment weer hervat kan worden.

Vernietigd

De Oekraïense minister van Landbouw Mykola Solsky zegt dat bij de aanval 60.000 ton graan vernietigd is. Dat zou daar al zestig dagen opgeslagen gelegen hebben in afwachting van transport over de Zwarte Zee. Volgens hem is een „aanzienlijk deel” van de voorzieningen in de havenstad Tsjornomorsk in Odesa vernietigd. Deskundigen hebben volgens hem gezegd dat het een jaar zal duren om die te herstellen.

De graandeal waarmee de export van graan over de Zwarte Zee mogelijk gemaakt werd, liep maandag af. Rusland zegt dat de Verenigde Naties drie maanden de tijd hebben om aan een aantal eisen te voldoen. Het land zegt al langer dat er beperkingen weggenomen moeten worden voor de export van landbouwproducten en kunstmest uit Rusland. De Verenigde Naties zeggen dat daar over nagedacht wordt.

De Russische president Vladimir Poetin „ontneemt de wereld iedere hoop op granen uit Oekraïne”, zegt de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock. „Ieder van zijn bommen treft ook de armsten in de wereld.”

Prijsstijging

De Verenigde Naties vrezen met het aflopen van de graandeal voor stijgende voedselprijzen, vooral in Azië en Afrika. Na de ferme taal uit Moskou zijn de prijzen voor tarwe en maïs woensdag in ieder geval al omhooggeschoten. Doordat Rusland niet alle schepen die via de Zwarte Zee op weg zijn naar Oekraïense havens duldt, verkleint de kans dat Oekraïne agrarische producten kan blijven exporteren na het verlopen van de graandeal.

Termijncontracten voor de levering van tarwe stegen woensdagmiddag ruim 10 procent op de toonaangevende beurs in Chicago. Maïs, een ander belangrijk exportproduct voor Oekraïne, werd op de grondstoffenmarkten zo’n 9 procent duurder.

Oekraïne en Rusland zijn samen belangrijke exporteurs van granen, zoals maïs, tarwe of gerst. Na het uitbreken van de oorlog schoten de wereldmarktprijzen voor die voedingsmiddelen ook al omhoog, wat tot zorgen leidde over de gevolgen voor met name armere landen. De graandeal maakte een einde aan die extreme prijsstijgingen.