Voor de tweede keer ging Nieuwsuur maandagavond door het stof. Het programma toonde vorige week een woordweb van reacties op sociale media op Kaags vertrek. De woorden ”heks”, ”stom wijf” en ”terroristenliefje” waren het grootst weergegeven. Verreweg de meeste negatieve berichten zouden een vrouwonvriendelijke lading hebben en veel reacties zouden racistisch van toon zijn en gaan over het gezin en de echtgenoot van Kaag.

Die conclusies zijn onterecht, stelt Nieuwsuur nu. Het programma kan die onvoldoende of niet onderbouwen. In een eerdere verklaring liet de hoofdredactie al weten dat in de uitzending niet voor de juiste vorm was gekozen.

Toch laten cijfers zien dat vrouwelijke politici vaker te maken krijgen met haatreacties dan mannelijke. Ook is er een inhoudelijk verschil, zegt Liza Mügge, universitair hoofddocent politicologie en onderzoeker naar genderverschillen in de politiek. „Mannen krijgen weerstand op basis van politieke ideeën; bij vrouwen wordt dat gekoppeld aan hun vrouw-zijn.”

Mügge vindt dat Nederland Kaag dankbaar mag zijn dat zij de moed had om het thema te benoemen. „Vrouwen zijn bang om dan als zeur, zeikwijf of huilebalk te worden weggezet. Veel politica’s houden het probleem stil uit angst dat het anders tegen hen werkt. Dat mensen bijvoorbeeld zeggen: Zie je wel, je bent niet geschikt voor de politiek; we hebben een stevig persoon nodig.”

Door het probleem te benoemen agendeert Kaag volgens de politicoloog een breder thema: onlinegeweld naar iedereen die zich uitspreekt in de publieke ruimte, „waarbij vrouwen zich ook onveiliger voelen dan mannen”.

Torentje

Historicus en columnist Geerten Waling denkt dat Kaags keuze om op te stappen te makkelijk wordt opgehangen aan vrouwenhaat. Volgens hem zit er meer achter haar vertrek dan alleen de bedreigingen en komt het moment de politica ook goed uit. „D66 staat er slecht voor. De kans is groot dat de partij na de verkiezingen buiten de coalitie valt. Ik zie Kaag nog niet in de oppositiebankjes van de Kamer zitten.”

Waling vindt het onterecht dat door de focus op vrouwenhaat de kritische geluiden over Kaags functioneren op de achtergrond raken. „Dat getuigt van een gebrek aan emancipatie. Kaag gaat weg met een matige staat van dienst: het is haar niet gelukt premier te worden en de beloofde nieuwe bestuurscultuur is er niet gekomen. Als ze nog steeds kans maakte om in het Torentje te komen, zou ze waarschijnlijk wel blijven.”

De bedreigingen wil Waling niet bagatelliseren, benadrukt hij. „Kaag heeft daar veel last van. Het is goed dat ze dit thema aankaart. Maar vrouwenhaat is niet het enige verhaal.” De historicus wijst erop dat ook de ministers Dilan Yeşilgöz en Christianne van der Wal veel over zich heen krijgen. Dat uitgerekend de D66-politica zo extreem veel haat oproept, verklaart hij mede door Kaags hooghartige houding naar de kiezer. „Wie zijn die mensen?” vroeg ze bijvoorbeeld eens over FVD-stemmers. Zo’n manier van spreken komt elitair over, stelt Waling. „Dan nog is het niet fraai dat Kaag zo vaak de kop van Jut was.”

Mügge verklaart de haat richting Kaag uit haar ambities voor het Torentje. Dat je vrouwen als Caroline van der Plas en Carola Schouten er niet of nauwelijks over hoort, wil volgens haar niet zeggen dat die hen niet treft. „Kaag laat het topje van de ijsberg zien.”