Dat Rutte IV ten val kwam vanwege een principieel verschil van inzicht over het asielbeleid wordt door niemand betwist. Over de vraag waar het op vast liep, doen echter verschillende verhalen de ronde. „Wij hebben tot het laatst toe geprobeerd eruit te komen”, zegt ChristenUnie-aanvoerder en voorzitter van de CU-Tweede Kamerfractie Mirjam Bikker. „Het crisisberaad had wat ons betreft kunnen eindigen met een compromis dat niet bij iedereen binnen de partij had kunnen rekenen op applaus.”

Aan welk compromis denkt u dan?

„Als er te veel mensen ons land binnenkomen, gaat dat onze draagkracht te boven. Daar moeten we iets tegen doen, dat is de ene kant. Overigens hoeft dat niet alleen door het beperken van de asielmigratie, wij willen dat ook aan de arbeidsmigratie paal en perk wordt gesteld. Tegelijk zal de ChristenUnie altijd vast blijven houden aan het uitgangspunt dat kinderen horen op te groeien bij hun ouders. Die haal je niet uit elkaar. Het is te kwetsbaar om minderjarigen ergens alleen achter te laten. Voor alleenstaande vrouwen geldt wat ons betreft hetzelfde.”

En Rutte eiste dat in een nieuw maatregelenpakket sowieso iets over het beperken van gezinshereniging zou staan?

„Vooropgesteld: Niet alle vormen van beperking zijn voor ons onbespreekbaar. Denk maar aan het aanpakken van misbruik. Dat heeft onze steun. Het kan niet zo zijn dat een kind dat mag overkomen bij aankomst meerderjarig blijkt te zijn en getrouwd is. En vervolgens zijn eigen kinderen mag laten overkomen. Of dat ouders die overkomen inmiddels gescheiden blijken te zijn, waarna elk van hen hun nieuwe partner kan laten nareizen, gevolgd door de kinderen die ze inmiddels bij die partner hebben. Daar is de EU-gezinsrichtlijn niet voor bedoeld.

Wat wij pertinent niet wilden, was een nieuw asielstelsel waarin je kinderen van politieke vluchtelingen anders behandelt dan die van oorlogsvluchtelingen. Dat was op enig moment wel het voorstel dat voorlag. De ene groep zou dan onbeperkt mogen nareizen, terwijl een kind van een oorlogsvluchteling misschien drie jaar zou moeten wachten. Dat is voor ons een no go. Het klopt dat asielstaatssecretaris Van der Burg vrijdag nog een paar varianten op tafel heeft gelegd waarin een en ander weer wat werd afgezwakt. Maar uiteindelijk bleven we in hetzelfde kringetje ronddraaien. Daarna hebben de vier coalitiepartijen in gezamenlijkheid gezegd: We stoppen ermee.”

Hoort u vanuit het behoudende deel van uw achterban al: Had de ChristenUnie maar even hard geknokt voor haar medisch-ethische waarden als voor vluchtelingen?

„Zeker, maar mensen die mij het verwijt maken dat onvoldoende te hebben gedaan hebben echt iets gemist.”

Wat dan?

„Dat ik me met hart en ziel heb ingezet voor het kwetsbare leven, van het prille begin tot aan het kwetsbare eind. Ik ben pal voor onze uitgangspunten blijven staan. Ja, de abortuswet is onder Rutte IV twee keer kort na elkaar verruimd. Maar in beide gevallen betrof het initiatieven die voortkwamen uit de Kamer en die al maanden of zelfs jaren op behandeling wachtten. Hoe verdrietig het ook is dat een meerderheid van de Kamer en van Nederland die kant op wil, die dingen kun je met vijf zetels niet eindeloos blijven tegenhouden. Tegelijk, Rutte IV was het eerste kabinet dat het verminderen van het aantal abortussen opnam als een van de doelstellingen van het coalitieakkoord. Hopelijk blijft dat doorwerken in het beleid, want dat het ongeboren leven op zoveel plekken geen onderwerp van gesprek meer is, gaat me echt aan het hart.”

In een recente Kamerbrief lijkt minister Dijkgraaf te willen tornen aan artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs. Scholen zouden hun religieuze waarden nog wel mogen overdragen, maar dan als aanvulling op de gezamenlijke lesstof van alle scholen, waarin de waarden van de democratische rechtsstaat centraal staan.

„Ook als het tot een debat komt over die brief zullen wij er staan. Artikel 23 beschermt het recht van ouders om datgene wat hen het diepst motiveert ook via het onderwijs aan hun kinderen mee te geven. Dat ziet op het hart van het onderwijs, niet op hier of daar een bijvakje.”

De ChristenUnie was partner in Rutte III én Rutte IV. Is nu de tijd rijp om weer even op adem te komen in de oppositie?

„Dat wij niet stonden te trappelen om mee te doen aan deze coalitie is geen geheim. Het eerste waar ik nu naar uitkijk, is in de campagne uit te dragen waar de ChristenUnie voor staat. Met welke partijen we werk kunnen maken van onze idealen moet blijken na de verkiezingen. Het durven nemen van verantwoordelijkheid zal altijd iets blijven wat bij de ChristenUnie hoort. Maar, idealen gaan boven macht.”