Het tegendeel bleek waar. Een jaar geleden was ik in Mosul, het oude Ninevé. Daar worden met man en macht hele wijken herbouwd. Toch zijn de littekens van de donkere kalifaatjaren nog overal zichtbaar – zelf de Arabische N die onder het bewind van de Islamitische Staat (IS) aanwees waar christenen woonden, staat her en der nog op de muren.

Het meest zijn de littekens zichtbaar in de veranderde samenstelling van de bevolking. Was Mosul ooit een bruisende stad met een levendige christelijke minderheid, nu is dat voorbij. Een handvol christenen keerde terug naar de stad aan de Tigris. Maar ook zij kunnen hun geloofsgenoten niet overtuigen. Kerken zijn met hulp van de Verenigde Naties en andere ngo’s herbouwd, maar ze staan leeg. Negen jaar na de opkomst van IS is de conclusie haast onvermijdelijk: de christelijke gemeenschap in Mosul is op sterven na dood.

Datzelfde geldt voor die andere hoofdstad van IS, Raqqa in Syrië. Ik liep daar in 2017 op de puinhopen toen de laatste gevechten met jihadisten in ondergrondse tunnelcomplexen nog aan de gang waren. Ik bezocht de Armeens-katholieke Kerk van de Martelaren – of liever: wat daar van over is. Ik moest voorzichtig lopen, want overal onder het puin konden nog explosieven liggen. Nu, anno 2023, is ook die kerk herbouwd. Vorig jaar gingen de deuren weer open. Maar daarmee is ook alles gezegd, want kerkgangers zijn er niet meer. Er is zelfs geen priester aangesteld.

Het Assyrische Observatorium voor de Mensenrechten, een in Zweden gevestigde organisatie voor christenen in het Midden-Oosten, becijferde dat er op het moment nog hooguit 13 christelijke gezinnen in Raqqa wonen; in totaal zo’n 25 personen. Vergelijk dat eens met de bijna 5000 christenen die tot 2011 nog in de stad woonden.

Ik probeer altijd naar lichtpuntjes en naar hoop te zoeken in de verhalen die ik maak in het Midden-Oosten. Maar de twee grootste steden die voorheen in handen waren van IS, Mosul en Raqqa, vertellen een verhaal dat simpelweg weinig hoop in zich heeft. Het is wat het is: de ooit bloeiende christelijke minderheid in beide steden staat onder enorme druk en is de verdwijning nabij.

Dus als iemand een roeping heeft om op een onmogelijke plaats een kerk te planten, zou ik zeggen: Raqqa heeft je nodig. Of anders Mosul wel. Het bemoedigende van die laatste stad is dat daar al eens een onverwachte opwekking plaatsvond, onder een onwillige prediker met de naam Jona. Wat dat betreft is er toch altijd hoop.