Veel kerken of huizen van predikanten die zich tegen de slavernij keerden (of die juist verdedigden), zijn bewaard gebleven. In dezelfde bedehuizen werden zwarte mannen, vrouwen en kinderen gedoopt, vlakbij de grafmonumenten en herenbanken van slavenhandelaars en -eigenaren. De famile Van Loon had zo’n ”bank van distinctie”, in de Maartenskerk in Hillegom. Op hun wapenschild zijn twee ”morenhoofden” zichtbaar.

De historici Dienke Hondius en Niek Hemmen deden onderzoek naar deze plaatsen van herinnering. Een groot aantal plekken en verhalen staan in de deze maand verschenen ”Gids kerk en slavernijverleden. Een eerste verkenning” (uitg. LM Publishers).

In de Oude Kerk in Amsterdam kwamen rond 1747 „met vreugde” enkele „zwarte menschen” op catechisatie. Ds. Hieronymus van Alphen doopte in juli „een Africaan, genaamd Jan Africa”. beeld Maarten Nouw

Pieter Stuyvesant, zoon van een predikant uit het Friese Peperga, was gouverneur van de kolonie Nieuw-Nederland, nu de staat New York. Hij was in 1660 met veertig slaven de grootste slaveneigenaar van Manhattan. Hij liet hen dopen – maar gaf hun geen vrijheid. De kerk in Peperga heet sinds 2007 de Pieter Stuyvesantkerk. beeld Persbureau Noordoost

Grote Kerk in Hoorn. Ds. Jacobus Hondius (1629-1691), schrijver van het boek ”Swart register van duysent sonden”, veroordeelde vanaf de kansel het kopen en verkopen van slaven, „alsof het maer beesten waren”. beeld Sjaak Verboom

Grafzerk van Jan de Bruins (1620), met een ”morenhoofd”, in de Jacobikerk in Utrecht. beeld Erik Kottier

Grafkelder van de familie Van Aerssen van Sommelsdijck, in Sommelsdijk. Cornelis (1637-1688) kocht een derde deel van de kolonie Suriname, stimuleerde plantagelandbouw en had belangen in de slavenhandel. beeld Wim van Vossen