Jonge boer Harold Overmars is teleurgesteld: We staan nu aan de zijlijn
Vooral voor jonge boeren was een landbouwakkoord „ongelofelijk belangrijk”, zei LNV-minister Piet Adema na het klappen van de onderhandelingen. Melkveehouder Harold Overmars (27) is het met hem eens. „Nu staan we aan de zijlijn.”
Donderdag debatteert de Tweede Kamer met Adema over de ontstane situatie. Na zeven maanden onderhandelen stapte boerenorganisatie LTO een week geleden van tafel. Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt, dat 8000 jonge boeren en boerinnen vertegenwoordigt, trok samen met de andere overgebleven partijen de conclusie dat het proces daarmee stopte.
Dat ging niet van harte, erkent Harold Overmars. De jonge boer uit het Overijsselse Broekland is lid van het hoofdbestuur van het NAJK en zat al die tijd aan de onderhandelingstafel, aanvankelijk aan de sectortafel melkveehouderij, later als ondersteuner van zijn voorzitter Roy Meijer aan de hoofdtafel.
„Het is ontzettend jammer”, vindt hij. „Als landbouworganisaties staan we nu aan de zijlijn. We zijn de grip op het proces kwijt. De overheid komt in september met een eigen visie.”
Vertrouwen
Op advies van bemiddelaar Johan Remkes hadden overheid en landbouwsector gewerkt aan herstel van het onderling vertrouwen. „Zo’n proces vergt tijd. De polder was kapot. Als NAJK-bestuur ging het ons steeds om perspectief voor de jongeren, de boeren van de toekomst. Perspectief kun je alleen bereiken in samenwerking met andere betrokken partijen. Daar ben ik van overtuigd.”
Volgens Overmars staan jonge boeren in Nederland open voor de maatschappelijke ontwikkelingen. „Wij hebben geen oogkleppen op. Er wordt van onze sector een grote verduurzamingsslag gevraagd. Om die te kunnen maken hebben we nieuwe spelregels nodig.”
Die spelregels zouden in het landbouwakkoord komen. Bijvoorbeeld dat boeren een inkomen moeten kunnen verdienen. Volgens LTO kwamen daarvoor onvoldoende garanties.
Overmars: „We hebben afspraken gemaakt over een nieuwe standaard voor voedsel in de supermarkten, die eerst in Nederland zou worden ingevoerd en daarna in Europa uitgerold. Het doel is dat boeren hun inspanningen vergoed krijgen. Ik snap heel goed dat dit niet van de ene op de andere dag gaat. Het gaat om de beweging die we samen willen maken. Dat geeft mij vertrouwen.”
Ook de houding van het kabinet was positief, vindt de jonge boer. „Alle partijen waren het erover eens dat van boeren niet het onmogelijke gevraagd kan worden. De landbouw moet stappen zetten als het gaat om stikstof, klimaat en waterkwaliteit. Maar als de overheid de vergunningverlening niet op orde zou hebben of als de markt te weinig geld boven tafel zou krijgen, zouden wij als boeren niet worden vastgepind op de doelen. Er was een afspraak voor een soort vangnet, we zouden niet tegen de muur gezet worden als andere partijen niet kunnen leveren wat ze horen te leveren, ook niet met gedwongen krimp van de veestapel.”
Gemiste kans
Na de breuk van vorige week stroomden de reacties van de leden bij de NAJK-bestuursleden binnen. Overmars: „De meesten vinden het een gemiste kans dat het NAJK de tijd niet kreeg om een conceptakkoord uit te onderhandelen. Dat hadden we aan onze leden willen voorleggen, want die hebben het laatste woord. Jonge boeren willen stappen maken om verder te verduurzamen. Nu moeten we wachten tot het kabinet duidelijkheid geeft over hoe we dat moeten doen en welke financiële middelen er tegenover staan.”
Broekland ligt in een agrarisch gebied waar boeren nog veel mogelijkheden hebben. Overbelaste, stikstofgevoelige, beschermde natuur is dichtbij niet te vinden. Is het dan niet makkelijker praten dan in een gebied waar boeren veel meer onder druk staan, zoals de Veluwe en de Gelderse Vallei?
Overmars: „Ik snap dat collega’s daar zich bedreigd voelen. Wij hebben als NAJK contact met leden in heel Nederland, ook in de pijnregio’s. Sommige bestuursleden hebben hun bedrijf vlakbij Natura 2000-gebieden. Onze provinciale bestuurders gaven ons mandaat om door te gaan. Wij gingen voor een akkoord dat perspectief zou bieden. Er moet een toekomst zijn voor jonge boeren en tuinders, ook in gebieden als de Gelderse Vallei.”
De familie Overmars houdt 200 melkkoeien met bijbehorend jongvee en heeft 125 hectare land in gebruik, inclusief een akkerbouwlocatie in Flevoland. Een echt familiebedrijf is het. Vader Herman is eigenaar en Harold heeft de dagelijkse leiding, maar Harold en drie jongere broers bereiden zich voor op de overname. Een vierde broer is tijdens een stage in Canada blijven hangen en boert daar nu voor eigen rekening.
Uitbreiding van de akkerbouwtak ligt in het verschiet, zodat de twee poten onder het bedrijf elkaar versterken. „Ik zou graag meer veevoer van eigen land halen. Dit jaar hebben we voor het eerst tarwe en gerst gezaaid”, zegt de jonge melkveehouder.
Financiering
Nu fors investeren in verduurzaming noemt hij een sprong in het diepe. „Ik wil niet voor verrassingen komen te staan. We weten nog niet hoe de overheid ons wil helpen. Die onzekerheid maakt ook de financiering van nieuwe plannen lastiger. De bank is daar voorzichtig mee, omdat die ook niet weet wat de sector te wachten staat.”
Overmars werkt voor het eerst in maanden weer fulltime op de boerderij. „Dat is ook wel weer mooi”, lacht hij. Toch kijkt hij met spanning uit naar het Kamerdebat van donderdag. „Er staan goede dingen in het concept van het landbouwakkoord, zoals het hoofdstuk over bedrijfsovername waar we als NAJK sterk voor onderhandeld hebben. Ik hoop dat de Kamerleden het belang daarvan inzien.”
Trots is hij op de waardering die minister Adema vorige week uitsprak voor de inbreng van het NAJK. De bewindsman zei dat hij „ongelooflijk respect” had voor de jonge boeren: „Zij hebben effectief onderhandeld om te komen tot goede afspraken. We doen het voor de jonge generatie. Het gaat om de boeren die in 2040 nog boeren.”
Boerenactiegroep Farmers Defence Force, die niet mee wilde praten over een landbouwakkoord, gaat donderdag in Den Haag demonstreren. Overmars, die wel meedeed aan de grote boerenprotesten in 2019 en 2022, blijft thuis. „Waarom zou ik gaan? Ik zie het belang van die actie niet. Bij die eerdere protesten moesten we onze nood duidelijk maken. Heel Nederland heeft de afgelopen maanden gezien dat zonder perspectief voor de land- en tuinbouw geen verduurzaming mogelijk is.”
Hij is blij dat hij de afgelopen maanden aan de onderhandelingstafel mocht zitten. „Als je met elkaar praat, kijk je in de wereld van de ander, dan zie je elkaars pijnpunten en begrijp je elkaars belangen. Dan kun je met elkaar heel ver komen.”
