Een groepje buitenlandse toeristen wilde wat eten, zag dat alle andere tafels in het visrestaurant bezet waren en richtte zich tot de eigenaar. „Kun je die man er niet gewoon uit gooien?”, was hun vraag. „Hij slaapt en houdt een tafeltje bezet.” Ze zeiden nog net niet: ons tafeltje. De restauranteigenaar wist niet wat hij hoorde. Hij kookte van verontwaardiging. „Wegwezen. Jullie hebben hier niks te zoeken met je onbeschofte gebrek aan respect voor de mensen hier!”

De man vertelde me het verhaal enkele jaren geleden. Maar de anekdote heeft nog niets aan actualiteit ingeboet. Behalve dan dat de kans dat je dit soort restauranthouders in Barceloneta tegenkomt steeds kleiner wordt. Het toerisme wurgt het buurtleven. Het mechanisme is onverbiddelijk: vastgoedeigenaren weten dat ze voor hetzelfde winkelpand met gemak vijf- of tienmaal meer huur kunnen vangen als er een fastfood-uitbater in komt.

Een paar kilometer verderop, in de nieuwe haven, zijn de cruiseschepen terug. Door de coronapandemie waren ze even weg, wat lang niet iedereen erg vond. Maar ze zijn er weer, de drijvende flatgebouwen met 5000 of nog meer passagiers aan boord. Elke dag lopen drie, vier of vijf van die kolossen de haven binnen. Barcelona is –na de Caribische havens van Florida– de grootste cruisehaven van de wereld.

Voor het eerst is Barcelona daardoor nu ook de meest vervuilende haven van Europa geworden. Volgens de organisatie Transport & Environment stoot de haven driemaal zo veel zwaveldioxide uit als alle motorvoertuigen in de stad bij elkaar. Daar komt de uitstoot van fijnstof en stifstofoxiden bij.

De concentratie van giftige stoffen is het hoogst in de wijken rond de haven. Jaarlijks sterven zo’n 1250 mensen in Barcelona een vroegtijdige dood door de vervuilde lucht die zij inademen. Er is alle reden om een flink deel daarvan toe te schrijven aan de cruiserederijen en hun klanten.

Tussen januari en mei deden een miljoen cruisetoeristen de stad aan. Ze zijn er maar een paar uur; hooguit een dag. De haventarieven brengen veel geld in het laatje van de Spaanse staat, maar de tijdelijke bootbewoners geven weinig geld uit in de stad. En intussen verstoppen ze het openbaar vervoer en de openbare ruimte in het centrum. Eén op de drie inwoners van Barcelona zegt dat de overdaad aan toeristen zijn mobiliteit in de stad beperkt, blijkt uit recent onderzoek. Eén op de vier ondervindt bovendien overlast van de horden bezoekers.

Het onderzoek leverde nog een conclusie op: Barcelona is te vol door het massatoerisme, vond 54 procent. Van de inwoners? Nee, dat vond meer dan de helft van de cruisetoeristen zelf. Verbijsterend, maar waar. Je zou zeggen: daar is een heel simpele oplossing voor.